De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Gemeente Aantal
predikanten
hoofdstuk 3/ pag. 152
1
gemeente
gediend
2 3 4 5 of
meer
Geen
gegevens
Marken 6 3 2 0 1 0 -
Zunderdorp/
Schellingwoude
(vanaf 1623 alleen
Zunderdorp)
8 1 1 2 1 3 -
Schellingwoude/
Durgerdam (vanaf
1623; vanaf 1648
alleen
Schellingwoude)
3 2 1 0 0 0 -
Durgerdam (vanaf
1648)
1 1 0 0 0 0 -
Ransdorp/ Holysloot 9 3 3 2 0 1 -
Landsmeer/ Buiksloot
(1596-1630)
4 1 1 0 0 1 1
Landsmeer/
Watergang (vanaf
1630)
2 0 1 1 0 0 -
Buiksloot/
Nieuwendam (vanaf
1628)
2 1 1 0 0 0 -
Oosthuizen/ Warder
(vanaf 1626 alleen
Oosthuizen)
13 2 2 2 2 3 2
Warder (vanaf 1626) 3 0 2 1 0 0 -
Totalen: 144 23 48 31 13 19 10
(16,0%) (33,3%) (21,5%) (9,0%) (13,2%) (6,9%)
Het aantal wisselingen van gemeente per predikant was in de classis Edam dus vrij
beperkt: Bijna 50% diende in één of twee verschillende gemeenten, terwijl nog eens
21,5% niet verder kwam dan drie verschillende standplaatsen. Laten we de 10
predikanten van wie we het carrièreverloop niet kennen buiten beschouwing, dan diende
ruim driekwart van de overige 134 predikanten in maximaal drie verschillende
gemeenten en kwam 53% niet verder dan één of twee gemeenten. De uitspraak van Van
Rooden dat tot het laatste kwart van de 18e eeuw iets meer dan de helft van alle
plattelandspredikanten hun eerste dorp nooit verliet 126 , wordt hierdoor enigszins
gerelativeerd: in de classis Edam gold dit dus maar voor 16% van de predikanten in
deze jaren.
Bekijken we de predikanten die vier of meer gemeenten bediend hebben wat nader, dan
blijkt de helft van deze 31 mannen, predikant in de classis Edam was in de jaren tot
1600. De jaren waarin vele gemeenten visten in dezelfde, nog schaars gevulde vijver
met beschikbare predikanten. Men verhuisde vaker en bleef in het verlengde daarvan
ook korter in de verschillende gemeenten werkzaam: in de jaren 1572-1590 wisselden
binnen onze regio 23 predikanten binnen twee jaar van gemeente, waar dit in de jaren
1591-1650 nog maar 17 keer voorkwam. 127
126 Van Rooden, ‘Van geestelijke stand naar beroepsgroep’, p. 67. Instemmend aangehaald door Van
Lieburg in zijn dissertatie: Profeten en hun vaderland, pp. 99-100.
127 Voor de classis Delft en Delfland constateren Abels en Wouters een zelfde patroon, al geven zij niet
precies aan op welk moment daar verandering in kwam. Abels, Wouters, Nieuw en ongezien, dl 1, pp.
459-461.