De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

predikant in Edam zelf. Het is daarom niet zo verwonderlijk dat de stad Edam in 1639
weinig moeite had met het voorstel van de Staten van Holland om het aantal beurzen
terug te brengen, mits de steden het bij toerbeurt een paar jaar zonder bursalen zouden
moeten stellen. 169
De gegevens voor Monnickendam en Purmerend zijn minder volledig, omdat van deze
steden alleen de vroedschapresoluties zijn overgeleverd en niet de
burgemeestersboeken. Bovendien zijn de notities in deze bronnen wat compacter, zodat
de duur van de studies er lang niet altijd uit op te maken is, wat ook deels voor de
namen van de studenten geldt.
Zo werd de beurs in Monnickendam in 1592 op verzoek van Jacob Semmesz bestemd
voor zijn zoon Pieter Jacobsz. Waren zij burgers uit deze stad? De volgende melding
over de stadsbeurs stamt uit 1616, toen de predikant van Voorschoten met succes een
beroep op Monnickendam deed om zijn zoon op deze beurs te laten studeren. In de
tussenliggende jaren heeft in ieder geval een jongeman uit Overschie, Henricus
Gregorius Blijvenburch, vanaf 1605 theologie gestudeerd in het Statencollege te Leiden
op nominatie van Monnickendam. 170 Hij werd in 1610 predikant in Herwen in de classis
Nijmegen. De acht gehonoreerde aanvragen in de jaren na 1616 171 zijn in meerderheid
eveneens afkomstig van jongemannen van buiten de eigen stadsgrenzen en net als bij
Edam ook deels van buiten de eigen regio. Alleen van Andreas Winckel weten we dat
hij afkomstig was uit Monnickendam zelf. Hij legde in 1647 het kerkelijke examen af 172
en werd in 1648 predikant in Abbekerk (classis Hoorn). Mogelijk heeft ook de zoon van
secretaris Pranger enige tijd op de beurs kunnen studeren. 173 Dit zal wellicht eveneens
het geval geweest zijn met Anthonius Bruno, zoon van ds. Jan Jansz Bruno van
Monnickendam (1621-1642). Op verzoek van zijn vader mocht hij in 1641 het
preparatoire examen afleggen. 174
Uit de classicale acta komen we nog enkele bursalen uit Monnickendam op het spoor, in
verband met problemen of opmerkingen rond contractuele verbintenissen. Zo wordt Jan
Arentsz Falckogius een alumnus van Monnickendam genoemd. 175 Hij was van 1603 tot
1606 predikant te Middelie/ Kwadijk en vertrok daarna naar Sliedrecht.
te Egmond aan Zee. Over Jacobus lezen we verder niets meer. In 1638 volgde Johannes van Syl, in 1641
Jacobus de Bitter, afkomstig uit Haarlem, maar op dat moment woonachtig in Den Bosch. Hij zou in 1648
predikant in Dungen (classis Den Bosch) worden. In 1646 mocht Pieter de Backer uit Amsterdam een jaar
op de stadsbeurs studeren. De laatste in de rij is ene Jacob Jansz in 1649, waar net als van Syl verder niets
over te achterhalen is. Wellicht waren dit zonen van Edamse burgers.
169
Vroedschapsnotulen Edam, 9.7.1639, 5.11.1641, 27.6.1643. Edam en Monnickendam hebben echter
pas in 1682 afgesproken om bij toerbeurt een bursaal naar Leiden te sturen, blijkens inv.nr. 165 uit het
Oud Archief Monnickendam. 9.2.1682: afspraak tussen Edam en Monnickendam om de beurs bij
toerbeurt aan een burger van Edam en aan een burger van Monnickendam toe te staan.
170
Abels, Wouters, Nieuw en ongezien, dl 1, p. 446-447. De vroedschapsnotulen van Monnickendam
reppen met geen woord over hem.
171
Van deze acht bursalen zijn er zes ook te vinden in inv. nr. 165 van het Oud Archief Monnickendam
(Stukken betreffende studenten die beurtelings bij overeenkomst tusschen Monnickendam en Edam, en
beurs van den magistraat ontvangen om daarvoor te kunnen studeeren in de theologische faculteit van de
universiteit te Leiden, 1621-1738).
172
Acta van de classis Edam, 3.6.1647, 1.7.1647; vroedschapsnotulen Monnickendam, 2.5.1648 (de
stadsbeurs was vacant nu Winckelius zijn studie had afgerond). In Oud Archief Monnickendam inv. nr.
165 staat hij genoteerd als ‘Aris Pietersz Wijnckel, onse burgerssoon’. Hij ontving de beurs vanaf
6.5.1641.
173
Vroedschapsnotulen Monnickendam, 11.7.1643: secretaris Pranger vraagt de beurs aan voor zijn zoon.
De vroedschap verklaarde zich hiermee akkoord, zodra de beurs vacant zou komen.
174
Acta van de classis Edam, 5.8.1641, 8.10.1641.
175 Acta van de classis Edam, 28.7.1603.
hoofdstuk 5/ pag. 266