De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Schipluiden. Deze Jacobus Pauli werd uiteindelijk onder voorbehoud beroepen: bij
onrust diende hij vrijwillig te vertrekken. Zou het daarin tegen goed gaan, dan behoorde
hij voor langere tijd in de combinatie te blijven. Het ging goed want hij bleef tot aan
zijn dood in 1624 voorganger van Beets/ Oudendijk. 31
Ook Zunderdorp, toch al een zorgenkindje binnen de classis, wist tot twee maal toe een
proponent te beroepen waar de classis de nodige moeite mee had. In 1610 waren de
Zunderdorpers, toen nog gecombineerd met Schellingwoude, duidelijk meer onder de
indruk van Jan Ghijsbertsz dan de classisdelegatie die zijn preek eveneens beluisterde.
Deze student, en voormalig diaken uit Woerden, was hen aangeraden door ds. Mercator
en had ‘redelijke gaven van vrijmoedicheijt, uijtspraeck, beleijdt eens predicaties’, maar
sprak ook zeer ‘wijdlopig’ en sleepte er veel met de haren bij, naar het oordeel van de
classisgedelegeerden. Voorzichtigheid was daarom geboden volgens de classis: eerst
nog maar eens proponeren in een classisvergadering. Een maand later was de classis
aanzienlijk positiever, enerzijds als gevolg van de vasthoudendheid vanuit Zunderdorp,
waar men onrust vreesde indien het beroep niet door zou gaan en anderzijds omdat er
inmiddels kapers op de kust waren vanuit Zevenhoven. Het examen verliep vervolgens
voorspoedig en Ghijsbertsz ontwikkelde zich in zijn Zunderdorpse tijd blijkbaar zo
goed, dat Monnickendam hem, zoals al gezegd in 1620 had willen beroepen. 32
In 1633 was de classis niet erg gelukkig met de Zunderdorpse keuze voor Jacob Ariensz
Til, een proponent uit Wormer. Weliswaar vond men niets in zijn propositie dat streed
met Gods Woord, maar men had wel meer ‘verstand’ verwacht. Zunderdorp werd
aangeraden om eerst andere proponenten te gaan horen. Dit deed men inderdaad, maar
hield toch vast aan de keuze voor Til, met als tegemoetkoming aan de classis de
verzekering dat men de classis geen verwijten zou maken, als hij achteraf tegen zou
vallen. De classis accepteerde daarop de keuze van Zunderdorp, zodat niets de komst
van Til meer tegenhield. Jacob Ariensz zou deze gemeente als zijn eerste en laatste,
dienen van 1633 tot aan zijn dood in 1654. 33
Een zelfde vasthoudendheid legde de combinatie Oosthuizen/ Warder in 1625 aan de
dag bij haar streven proponent Petrus Thorius te beroepen. Raadde de classis eerst al
aan om ook andere kandidaten te beluisteren, later bleken zijn antwoorden tijdens het
examen zo slecht dat dit examen werd afgebroken. Desondanks hield men vol en kon de
classis niet anders doen dan instemmen met een hervatting van het examen, drie
maanden later, waarna Thorius alsnog tot de dienst werd toegelaten en bevestigd in
Oosthuizen/ Warder. 34
Het laatste geval in deze reeks betrof de keuze van Zuiderwoude voor ds. Tobias
Herckenius in 1628. Hij was in 1622 afgezet als predikant van Zunderdorp, zodat we
ons wel iets kunnen voorstellen bij de opgetrokken wenkbrauwen binnen de classis.
Herckenius had zijn leven sindsdien echter gebeterd en werkte inmiddels al weer enkele
jaren als predikant in Oost-Friesland, zodat de classis bereid was over zijn bezwaren
heen te stappen, zeker ook gezien de positieve reacties op de preek die Herckenius op
proef in Zuiderwoude hield. Herckenius beloonde dit vertrouwen door tot aan zijn dood
in 1651 Zuiderwoude en de classis getrouw te dienen. 35
31 Abels, Wouters, Nieuw en Ongezien, dl 1, p. 98 over de afzetting van ds. Pauli van Schipluiden, in
verband met een gerucht van onkuisheid, dat hij ontkende noch bevestigde. Acta van de classis Edam,
19.5.1620.
32 Acta van de classis Edam, 30.8.1610, 27.9.1610, 6.10.1610, 15.11.1610.
33 Acta van de classis Edam, 4.4.1633, 2.5.1633, 4.7.1633, 25.7.1633; Van Lieburg, Repertorium, dl 1.
34 Acta van de classis Edam, 8.12.1625, 17.3.1626, 5/6.5.1626.
35 Acta van de classis Edam, 23.5.1622, 17.6.1622, 24.4.1623, 3.7.1628. Zie verder paragraaf 3.4.
hoofdstuk 5/ pag. 244