De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

personen ook beurzen stichtten en omdat sommige kleinere steden er toch een tweede
beurs bij kregen. Edam, Monnickendam en Purmerend hoorden daar niet bij. Of iedere
beurs steeds werd vergeven, hing af van de vraag naar beurzen. 162
In het algemeen waren het, overeenkomstig de wens van de nationale synode van Den
Haag, 1586, predikantszonen die van deze faciliteiten profiteerden. 163 Dit gold ook voor
de beurzen die vanuit de steden in de classis Edam werden vergeven. Gegevens hierover
zijn vooral te vinden in de vroedschap- en burgemeestersnotulen van deze stadjes,
waarbij het wel de vraag is hoe volledig deze notities zijn. Vanuit Edam is de stadsbeurs
tussen 1592 en 1649 in ieder geval 12 maal vergeven. Bij zes bursalen werd genoteerd
dat het om predikantszonen ging. Drie van hen waren uit Edam zelf afkomstig:
Hermannus Puppius, de zoon van ds. Wilhelmus Puppius, ontving vanaf 1592 de
stadsbeurs. 164 Jan Jansz de jonge, zoon van wijlen ds. Jan Jansz Bruno (Edam, 1595-
1604), volgde in 1608 165 en Jacobus Cornelisz, nagelaten zoon van ds. Cornelis Petraeus
viel deze eer vanaf 1630 te beurt. 166 Mogelijk hebben ook Gerardus Puppius, de broer
van Hermannus, en Johannes en Jacobus de Roo, zonen van ds. Jacobus de Roo (Edam,
1619-1654) deze stadsbeurs ontvangen, want ook zij meldden zich in respectievelijk
1614, 1634 en 1640 bij de classis Edam voor het kerkelijke examen. 167 Hun namen
treffen we echter niet aan in de vroedschap- of burgemeestersresoluties van de stad
Edam. De andere negen bursalen kwamen niet uit Edam en grotendeels zelfs van buiten
de regio. Vijf van hen zijn daadwerkelijk predikant geworden, de andere vier zijn niet
terug te vinden in het Repertorium van Van Lieburg. 168 Geen van deze bursalen werd
162 Over het Statencollege te Leiden: Otterspeer, Groepsportret met Dame, dl. 1, pp. 151-163; zie ook:
Abels, Wouters, Nieuw en Ongezien, dl 1, pp. 443-450.
163 Groenhuis, De Predikanten, pp. 166-167, Van Lieburg, Profeten en hun vaderland, p. 100.
164 Vroedschapsnotulen Edam, 4.9.1592. In 1597 werd hij op verzoek van zijn eerste gemeente Hemelum
in de classis Bolsward, geëxamineerd door de classis Edam. Acta van de classis Edam, 1.9.1597 t/m
20.10.1597.
165 Voor Jan Jansz de jonge werd vanaf 1603 tot 1608 een bijdrage betaald voor zijn studie in Amsterdam.
Vanaf 1608 tot en met 1610 ontving hij de stadsbeurs voor zijn theologiestudie in het Statencollege in
Leiden. Burgemeestersboeken Edam, 15.11.1603, 16.5.1608 t/m 29.9.1610. Hij werd in 1611 bevestigd
als predikant te Oostwoud en in 1621 in Monnickendam (Van Lieburg, Repertorium, dl 1).
166 Vroedschapsnotulen Edam, 16.2.1630, 9.10.1632. Jacobus Cornelisz Petraeus werd al vanaf 1622
financieel gesteund door de lokale overheid bij zijn voorbereidende opleiding. Zijn vader was in 1612
overleden. Zijn moeder ontving vanaf dat moment naast haar weduwepensioen, een bijdrage van 80
gulden per jaar, totdat haar jongste kind 20 zou zijn. Vroedschapsnotulen Edam, 4.7.1622,
Burgemeestersboeken Edam, 4.4.1613. In 1636 meldde Petraeus zich, als rector van Edam, op de classis
met het verzoek om plaatsing op de lijst met aanbevolen proponenten (acta van de classis Edam,
16.6.1636). In 1640 werd hij, na geëxamineerd te zijn, bevestigd in zijn eerste en laatste gemeente
Marken (acta van de classis Edam, 17.9.1640 t/m 5.11.1640).
167 Acta van de classis Edam over Gerardus Puppius: 7.4.1614, 26.5.1614, 29.9.1614 (hij werd vervolgens
beroepen in Wognum in de classis Hoorn); over Johannes de Roo: 3.6.1634; over Jacobus de Roo:
4.6.1640, 25.6.1640. Deze zoon werd in 1643 predikant te Pannerden in de classis Nijmegen. Johannes is
niet terug te vinden in het Repertorium van Van Lieburg.
168 Johannus Arnoldi Swalmius, zoon van ds. Arnoldus Swalmius uit ’s Gravenzande, ontving de beurs
van 1614 tot (en met) 1621. Hij werd predikant in Valkenburg in 1621. Henricus Geesteranus,
predikantszoon uit Gorkum, ontving de stadsbeurs van 1621 tot 1625 en werd daarna predikant in
Deventer in 1626. Van 1625 tot en met 1627 vroeg en kreeg Petrus Steyaert uit het land van Tholen de
beurs. Hij werd in 1629 predikant van Hellevoetsluis. In 1633, 1634 en 1637 werd de beurs gegund aan
Jacobus Borstius uit Purmerland. Hij legde in 1637 het preparatoire examen af en de classis Edam (acta
van de classis Edam, 27.7.1637, 7.9.1637) en startte in 1638 met zijn predikantschap in Zaandijk/ Koog
aan de Zaan. Hierna was het weer de beurt aan een predikantenzoon. Jacobus, de tweede zoon van ds.
Martinus Bruno van Alkmaar studeerde vanaf 1634 op de stadsbeurs van Edam, zijn oudere broer
Johannes ontving gelijktijdig de stadbeurs van Monnickendam. Johannes legde in 1639 het preparatoire
examen af in de classis Edam (acta van de classis Edam, 6.6.1639, 27.6.1639) en werd in 1644 predikant
hoofdstuk 5/ pag. 265