De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

de opzet van Wezel was dus wel een bovenlokale rol voor deze ambtsdragers
weggelegd. Als taken voor de classis werden daarbij vastgesteld: overleg over zaken
van algemeen belang en over twijfelgevallen (Cap. I: 2); opzicht op de roeping en
verkiezing van nieuwe predikanten en onderzoek naar diens leer en levenswandel (Cap.
II: 1-10 29 ); het uitoefenen van de kerkelijke tucht over ambtsdragers (Cap. IV: 12 en
VIII: 16-18); het behandelen van appèlzaken van gemeenteleden op het gebied van de
tucht (Cap. VIII: 11) en het doen van onderzoek naar de verhoudingen in de gemeenten
(Cap. VIII: 11, 19-20). Taken die de classis sindsdien in feite steeds behouden heeft. 30 In
Wezel sprak men zich echter niet uit over de indeling van de classes, omdat men dat als
een taak van een volwaardige synode beschouwde. (Cap. I: 5)
Naast nadruk op het belang van een kerkorde en op de synodaal-presbyteriale opbouw,
legde men in Wezel ook een sterk accent op de lekendienst in de gemeente via de
verschillende ambten. In navolging van Calvijn en Bucer werd gekozen voor het
vierledige ambt: predikanten, doctores, ouderlingen en diakenen. Daarnaast is ook
sprake van profeten 31 , van diaconessen (Cap. V:10), van functionarissen belast met het
beheer van de kerkelijke financiën (Cap. V: 12 en 15), van schoolmeesters en cantors
(Cap. II: 32). Op deze wijze werden dus vele gemeenteleden betrokken bij het
gemeentewerk, met erkenning van de verscheidenheid van gaven en van de
gezamenlijke verantwoordelijkheid. 32
De zorg voor de ware leer komt tot uitdrukking in de gedeelten over de opleiding van de
predikanten (Cap. I: 1-2), over de taken en beoordeling van voorgangers, doctores en
profeten (Cap. II: in het bijzonder art. 8) en in de gedeelten over de prediking, de
geloofsbelijdenis, de catechismus en het catechismusonderricht, waarbij voor de
Nederlandstalige gemeenten de Heidelbergse en voor de Franstalige de Geneefse
catechismus werd aanbevolen. (Cap. II, 22-24 en Cap. III). 33 De sacramenten: doop en
Avondmaal, dragen eveneens bij tot de eenwording van de gemeente in Christus, die
ook via de prediking en de catechese wordt bevorderd. De doop dient daarom
nadrukkelijk te midden van de gemeente bediend te worden en is net als het Avondmaal
onlosmakelijk verbonden met de verkondiging van het Woord (Cap. VI: 1-5). 34 Tot het
Avondmaal worden alleen die gelovigen toegelaten die belijdenis van hun geloof
hebben afgelegd en zich onderwerpen aan de tucht.
Luttikhuis, Een grensgeval, pp. 60-61.
29 In de artikelen wordt hierbij als kanttekening genoteerd dat de classis deze taken moet
gaan uitoefenen, zodra dit door een synode bevestigd zal zijn en de classisindeling in
praktijk functioneert. Zie Cap. II:3 en II:10.
30 Dankbaar, ‘Von Wesel (1568) bis Dordrecht (1618-1619)’, pp. 81-83.
31 Hiermee werden lekenuitleggers bedoeld, met als taak het geven van schriftuitleg in
de gemeente, naar de gaven hen verleend. Over die verschillende ambten: Artikelen van
het convent van Wezel, Cap. II; 16-20.
32 Nordholt, ‘Der Weseler Konvent’, pp. 126-128.
33 Over de keuze van de belijdenisgeschriften zie: Bakhuizen van den Brink, De
Nederlandse Belijdenisgeschriften, pp. 1-40 en Heijting, De catechismi en confessie, dl.
1, pp. 219-231, over de Nederlandse geloofsbelijdenis en pp. 232-279 over de
Heidelbergse Catechismus (deels ook over edities verschenen ná het convent van
Wezel).
34 Nordholt, ‘Der Weseler Konvent’, p. 135.
hoofdstuk 2/ pag. 75