De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

vragen die vanuit andere particuliere of provinciale synoden werden voorgelegd aan de
Noord-Hollandse synode.
In de synodale acta komen we in de vergadering van 17 april 1581 het eerste gravamen
tegen dat ook als zodanig te herkennen is: genoteerd als een vraag, ingediend door een
bepaalde classis en de kerk in het algemeen betreffende. Ik heb getracht om voor alle
ingediende gravamina en particuliere kwesties, de reactie van de classis Edam met die
van de synode te vergelijken. Dit lukte niet is alle gevallen. In de eerste plaats niet
omdat de classicale acta pas vanaf 1592 zijn overgeleverd en in de tweede plaats omdat
er nogal wat gravamina zijn die óf alleen in de synodale acta te vinden zijn, óf alleen in
de classicale. Voorts komt het voor dat een gravamen wel is genoteerd, maar dat de
geen reactie bij vermeld staat in de acta.
In de jaren 1581-1592 zijn op de synode 32 gravamina en zes particuliere kwesties
behandeld, die we dus niet vanuit de Edamse classicale acta kennen. In de periode 1592-
1650 zijn er 805 gravamina en 99 particuliere kwesties ingediend. Van deze 805
haalden 85 de classicale acta niet, 10% dus. Van die 99 particuliere kwesties behandelde
Edam er zoals gezegd maar 23 in haar vergaderingen, nog geen kwart van het totaal.
Zelfs de particuliere kwesties die Edam zelf inbracht ter synode zijn lang niet allemaal
in de eigen classicale acta te vinden. In 43 gevallen, 39 gravamina en vier kwesties, is
de tekst wel te vinden in de classicale acta, maar weer niet in de synodale. Dit betreft
niet alleen vragen die vanuit Edam op de synode gebracht zouden worden of werden,
maar ook gravamina vanuit andere classes. Het is meestal niet duidelijk waarom deze
zaken de synodale acta niet haalden.
Kijken we naar de herkomst van alle (deel)gravamina en particuliere kwesties, dan
ontstaat de volgende tabel (gerangschikt van veel naar weinig):
Indiener: Aantal: Door synode
Door classis Edam
behandeld:
behandeld:
Amsterdam 222 23,6% 213 167
Haarlem 178 18,9% 174 153
Hoorn 138 14,7% 134 105
Edam 133 14,1% 114 121
Enkhuizen 131 13,9% 129 98
Alkmaar 119 12,7% 114 85
Synodaal 10 1,2% 10 7
Onbekend 11 1,2% 11 7
Totaal 942 100% 899 (95% van het totaal) 743 (79% van het totaal)
Zetten we de particuliere kwesties en de deelgravamina even apart, dan levert dat de
volgende cijfers op:
Particuliere kwesties:
Indiener: Aantal Door synode
Door classis Edam
behandeld:
behandeld:
Amsterdam 31 29,5% 29 6
Haarlem 20 19,1% 20 10
Enkhuizen 15 14,3% 14 3
hoofdstuk 6/ pag. 306