kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

eskolaren bitartez oinarrizko hezkuntza orokortu zenean, orduantxe burutu
zuen estatuak bere ahalegin bateratzaile nagusia kulturaren arloan; horrela,
nazio-estatuaren oinarriak finkatzen hasi zen apurka-apurka. Nazio
gizartearen sorrera, ezin uka, balio ilustratu unibertsalisten berrespenarekin
batera egin da, besteak beste, heziketa eskubide unibertsalaren lelopean.
Gizaki guztiak formalki berdinak direnez legearen aurrean, estatuak gizaki
horiek hiritar bihurtzeko betekizuna dauka, euren eskubide zibikoak
aktiboki erabiltzeko premiazkoak dituzten baliabide kulturalez hornituak.
Hein handi batean, eskolaren instituzioaren bitartez bete zuen estatuak
eginkizun hori. Besteak beste, eskola sistemak gizarte ordena berriaren
erlijio zibikoaren funtsak ezarri zituen. Bada, lokarri tradizionalen ordezko
elkargune sakratua berriz osatzea izan zen eskola ekimenaren azken asmoa,
estatuaren eskuduntza gunean, kultura nazional legitimo gisa aurkeztutako
kultura nagusia unibertsalki irakasteaz arduratu baitzen. 37
Si se precia en algo la existencia de la sociedad (…) es indispensable que la
educación asegure entre los ciudadanos una suficiente comunidad de ideas y de
sentimientos, sin la cual no puede haber sociedad; y para que pueda rendir ese
resultado aún hace falta que no quede a merced de la arbitrariedad de los
particulares. A partir del momento en que la educación es una función
esencialmente social, el Estado no puede desinteresarse de ella. Muy al
contrario, todo cuanto es educación debe quedar, en cierta medida, supeditado
a su influencia (…) El papel del Estado es el de evidenciar esos principios
esenciales, el de hacerlos enseñar en sus escuelas, el de estar al tanto de que en
lugar alguno los niños los ignoren, el de que en todas partes se hable de ellos
con el respeto que les es debido. A este respecto, la acción por ejercer será,
quizá, tanto más eficaz que resultará menos agresiva y menos violenta
(Durkheim, 1989: 62-63).
37 Soziologia klasikoan, hezkuntzaren garrantzia nabarmentzen duen erreferente
saihestezina dugu Durkheim. Hezkuntza — heziketa morala — oinarrizkoa da, haren
ustetan, gizakiengan talde atxikimendua sorrarazteko, dela familia, dela korporazioa,
dela elkarte politikoa. Hala ere, diosku Durkheimek, elkarte horietako batek berebiziko
lehentasuna dauka besteen aldean, bera da heziketa moralaren azken xedea ere: gizarte
politikoa edo aberria dugu elkarte hori. Gizarte guztiak bezalaxe, gizarte politikoa lotura
morala da funtsean eta, aldi berean, aginte moral ororen iturria. Ikus Durkheim, 1976:
236, 244.
106