kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Ordea, Durkheimek aipatutako ideia eta sentimenduen komunitatea
eta hezkuntza erakundeen jarduna bera ere ezin dira erdietsi batasun
kulturala eta linguistikoa bermatzen ez badira lehendabizi. Zalantzarik
gabe, hizkuntza eta kultura nagusien ezarpenari lotuta dago kulturaren
batasuna. Hizkuntza eta kultura nagusiak zilegizko eredu bakar bihurtzen
diren unean, beste berbeta eta kultura aldaera guztiak duineztasunaren
guneetan bazterturik uzten ditu estatuaren jardunak. Halatan, mintzairaz ari
garela, “dialektoak”, “patois” deiturikoak, “mintzaira arkaikoak”,
“kulturarik gabeko hizkuntzak” eta antzekoak sortzen dira estatuaren
definizio nagusian. Kulturari dagokionez ere, “adierazpen herritarrak” goi
mailako kulturatik —hots, kultura unibertsal legitimo bakarretik— betirako
bereizita geratzen dira.
Baina, sen oneko ikuspegian ez ezik “esparru zientifikoan” ere izan
dute eragina estatuak ezarritako pentsamendu kategoriek. Ildo horretan,
soziologian gizartearen nozioarekin gertatu den antzera, ohikoa izan da
hizkuntzalaritzaren arloan ere “hizkuntza” kontzeptuaz egin den erabileran
batasun politiko jakin bati dagokion hizkuntza nagusiaren definizio ofiziala
inplizituki onartzea. Horrela, testu zientifikoak ere ez dira erabilera
okerretatik salbu geratu: “hizkuntza” kontzeptua eredu legitimoarekin
parekatu da behin baino gehiagotan, hain da indartsua gizartean estatuaren
definizioaren eragina.
Hortaz, zenbait hizkuntza edo kultura partikular
“unibertsaltasunaren” mailara iritsi direnean, partikulartasunaren
bazterguneetara zigortu dituzte beste hizkuntzak eta kulturak. Estatuaren
eraketaz geroztik, haren barnean hizkuntza unibertsala eta kultura
unibertsala —hau da, estatalak— eratu dira. Eta, aldiz, hizkuntza eta
kultura “partikularrak” arrazoiz eta gizatasunez gabeturik utzi dira. Bada,
107