kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Egungo euskalgintzaren esparru kognitiboan ainguraturik dauden
hamaika gogoeta eta ideia nagusiren iturriak atzematen dira orduko lan
intelektualetan. 1922an euskara batuari buruz egindako txostenean A.
Campion eta P. Broussain euskaltzainek euskararen atzerapenaren kausak
zerrendatu zituztenean —goi-klaseek euskararen aurrean adierazten zuten
mesprezua, Espainiako hezkuntza sistema orokortzeak ereindako
gaztelaniaren hazia, euskalkien ugaritasuna eta gainontzeko hizkuntza
modernoen aldean euskarak zeukan hiztegi pobrezia aipatzen ziren beste
faktore batzuen artean— geroko azterketa soziolinguistikoen aurrekariak
ezarri zituzten.
Hortaz, pizkundearen hainbat lanketa intelektualetan zirriborratuta
azaltzen dira —sarritan asmo gisa besterik ez bada ere— geroko
euskalgintzaren eginbeharrak. Hain zuzen ere, lanketa horien bitartez
mugimenduaren gune kognitiboa arian-arian osatu zen heinean, gizarte
egintzan baliatzeko moduko ezagutzazko kapitala metatu zuen
mugimenduak. Dakigunez, kapital kognitiboa baliabide eraginkorra izan
daiteke gizarte modernoetan. Bide horretan, kultura baliabideek baliabide
politiko gisa erabili nahi zituzten Pizkunde garaiko intelektualek, gizarte
aldaketa sustatzeko eta, bereziki, euskaldungoaren egoera linguistikoari
errotik buelta emateko. Halaz ere, kultura baliabideen eraginkortasun
politikoa ezin zen praktikan hezurmamitu ezelango botere soziopolitikoren
sostengurik gabe. Eusko Pizkundearen proiektu kulturalak herrigintza
egitasmo zabal baten atala ziren, eta egitasmo horrek adierazpen politiko
jakinak izan zituen.
Pizkundearen mugimendu soziokulturalaren sorrera neoforalismo
politikoari lotuta agertu bazen, haren garapena gero eta indar handiagoa
475