kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

kulturgintza esparrua beste gizarte atal batzuetatik bereizi duen
emantzipazio kolektiboa ez da gertatu inolako babesik gabe, ezpada botere
politikoaren zaintzari esker, hizkuntza eta kultura legitimoak dagoeneko
finkatuta egon diren unean. Kulturaren garapena, horrez gain, bilbe
instituzional sendoa eratzen denean egiten da bideragarri, erakunde multzo
batek ziurtatu behar duelako ekoizpen sinboliko sistematikoa, alde batetik,
eta kultura ondasunen transmisio eta hedapen egokia, bestetik. Hala,
oinarrizko babes politikoak jarrita egon direnean izan da bidezkoa
kulturaren autonomia, ez lehenago. Estatu gizarteetan bezala, euskarazko
kulturgintza esparrua politikagintzari lotuta garatu da historian zehar,
baina, estatuaren bermerik lortu ezinean, euskararen auzia euskal
nazionalismoaren aldarrikapenari itsatsita agertu da gaurdaino. Kulturaren
eta politikaren arteko uztardura hori ohikoa izan da botere politikorik ezean
birsorkuntza kulturala eragotzita izan duten kultura taldeen
aldarrikapenean: mugimendu etnonazionalista modernoak izan dira horren
adierazpenik ikusgarrienak. Horiek horrela, azken urteotan hizkuntzaren eta
kulturaren esparruek esparru politikoari buruzko autonomia irabazi duten
arren, euskal kulturari eta euskal kulturgileari dagozkien egintzak ez daude
politikoki eta sozialki normalizaturiko gizarteetan leudekeen maila berean.
Aitzitik, hizkuntzaren egoera botere politikoaren auziari lotuago dago eta,
gainera, modu ageriagoan. Auzi kulturalak ez daude hain desberdinduta
politikoetatik. Kulturgileen jardunei ere gizarte “normalizatu” batean baino
kutsu politikoagoa darie. Hartara, kultura eta politika ezin dira hain ongi
bereizi euskal kulturgilearen iduriko.
(…) kultura eta politikaren arteko mugak non dauden oso nekeza dala bereiztea
eta ezartzea. Gutxi gorabehera eta akademiko munduan gabiltzanok, gutxi
gorabehera ulertzen degu zer dan kultura ta zer dan politika esparru autonomo
bezela (…) Baina dire muga batzuk errealitatean mugak ez direnak, zeren
kultura non bukatzen da eta politika eta konpromiso politikoa non hasten dan
oso nekeza da ikustea. Inkluso esango nuke antropologia bere zentzu zabalean
hartuko bagenu ba kulturan sartuko litzateke dana, konpromiso politikoa ere
562