kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

oparotasun ekonomikoa, egonkortasun soziala eta berezitasun kulturala
bermatzeko. Ildo horretan ulertzen da elkarteak Euskaltzaindia sortzean
egin zuen apustua ere: hizkuntzaren Akademiak bere gain hartu behar zuen
ez soilik mintzairaren corpusaren zaintza; horrez gainera, adituek egitasmo
razional bat landu behar zuten euskararen kokapena eta prestigio soziala
hobetzeko.
Eusko Ikaskuntzak eta garaiko kulturgileek hizkuntzaren praktikak
erregulatzeko metodoen garapenean adierazitako interesa ez zen kezka
bitxia sasoiko mundu intelektualean. Izan ere, Europako herrialde garatu
guztietan bultzatzen ari ziren gizarte-erreforma proiektuak XIX. mendeko
eraldaketa sozial eta ekonomikoen testuinguruan: osasun publikoaren
esparruan, hezkuntzaren esparruan eta lan munduan, besteak beste. Hala,
euskararen inguruko proiektuak ere aro horretako ikusmolde intelektualean
sustraituriko sineste eta usteetan funtsaturik zeuden, zalantzarik gabe.
Bestalde, garai horretan gizarte zientzien aurrerapenak legitimatu egin zuen
gizartea bera aztergai hartzea eta, maila politikoan, hura giza
interbentziorako prest zegoen artefaktu modura hautematea. Ondorioz,
orientazio intelektual berri horrek era guztietako praktikak aldatzeko eta
egokitzeko tresnak eskaini zituen, bai hizkuntzaren esparruan bai bestelako
gizarte eremuetan. 227
227 Hobsbawm ongi ohartzen da hizkuntzak, esaterako, Aro Modernoko ingeniaritza
sozialaren praktika kontzientearen emaitza direla batez ere XIX. mendetik aurrera, baita
estatua dela praktika horien eragile nagusia ere. De hecho, las lenguas se vuelven
ejercicios más conscientes de ingeniería social de forma proporcionada en la medida
en que su importancia simbólica predomina sobre su uso real (…) Sin embargo, sea
cual fuere la causa de la construcción y la manipulación planificadas de la lengua, y
con independencia del grado de transformación que se prevea, el poder del estado es
esencial para ello (Hobsbawm, 1992: 122). Ildo beretik, Anthony D. Smithek “Estatu
zientifikoaz” hitz egiten digu. Estatu zientifikoaren interbentzio esparruen artean,
hizkuntzarena izan da garrantzizkoenetarikoa. La clave de mi análisis es el concepto de
“Estado científico”. Se trata de una politeya que intenta homogeneizar a la población
situada dentro de sus confines con fines administrativos, utilizando las técnicas y los
métodos científicos más avanzados en aras de la “eficiencia”. Los gobernantes usan la
486