kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

kulturgileek landu dituzten interpretazio markoak. Batean, hizkuntzaren
aldeko ekimen autonomoari lehentasuna ematen dion ikusmolde
kulturalista nagusitzen da. Bestean, hizkuntzaren dimentsio politikoa
aldarrikatzen duen ikuspegia, alegia, hizkuntza botereari eta naziotasunari
itsatsirik uzten duen definizioa. Euskal kulturgileek kulturgintzan
dauzkaten kokapenek marko horiei —eta azpian dauzkaten estrategiei—
loturik daude 310 .
Nik neukan diferentzia Txepetxekin (…) batez ere ez nengoen konforme euskal
politikan eman daitekeen estrategian. Hor nago deskonforme. Eta baita bere
paradigmako puntu batean, nik pentsatzen baitut “hemen azken batean ez da
botere asuntua baizik eta hiritarren borondatea eta hortik abiatu behar da
politika”. Eta hori bai, dikotomia horretan ez nago konforme. Ez nago
konforme, biak direlako ez baztergarriak, esklusiboak, bazik eta bateragarriak.
Eta hau diot zeren eta berak momentu batean esaten baitu: “Berdin da zeren
orain zain baldin bagaude euskal estatua izateko euskara salbatzeko jai dugu”.
Arrazoi du. Gerta liteke gainera biharko euskal estatu hori izatea
euskararentzako aurkaria. Izan liteke. Arrazoi du. Baina, absolutoa da berak
dioena zeren nik esango diot ez da hezkuntza nazionalik estaturik gabe izan (…)
Esango dit Irlandakoa, han zer gertatu den, Mitxelenak bezala. Ekarri banan
banan Europako estatuak eta kanpokoak ea hezkuntza nazionalik gabe, ze ez
310 J. Sarasua eta J.M Odriozola izan daitezke esparruan ageri diren bi jarrrera
intelektual horien adierazle paradigmatikoak. Hauxe dio Sarasuak: Baina gure
kulturgintza da eta egunotan dabilkit buruan zenbat aldiz entzun izan dugun Arestiren
“aitaren etxea”rena. Nik aitaren etxea herri honen egituraketa politikoari deitzen diot
eta batzu edo denok egituraketa horri buruz gatazka eta eztabaidan ari diren, ari garen
bitartean, guri amaren suari, amonaren sukaldeari eustea dagokigu. Amaren su-kaldea
gure hizkuntz komunitatearen ezaugarri da. Aitaren etxea herri-egitura da; hori
edukiko dugu ala ez. Historian zehar ez dugu eduki. Sartu gaituzte txabolatan,
blokeetan, palazio baten zati… baina suak beti iraun du. Milaka urtetan hizkuntza batek
lotu gaitu lur honetan. Nire lehentasuna suari eustea da eta baita hizkuntza komunitate
honena ere. Ahal bada etxe baten barruan eta etxe hori eraiki behar bada eraikiko
dugu. Eta gaur ez guretzat bakarrik, beste hizkuntza komunitate batzu ere bai baititugu
inguruan. Baina etxearen gorabeherakin suaren perspektiba galdu gabe (J. Sarasua
(1996): “Helburuak eta epeak jartzea ona da, antsietatea ez ordea”. Elkarri 17 zbk., 27
orr. [J.: Odriozolak aipatua. Odriozola, 2002: 78-79]). J.M. Odriozolak, berriz:
Euskalgintzaren autonomia ari gara aldarrikatzen modu gogaikarrian euskaltzaleok,
hizkuntzaren autonomia-izaera gure esku balego bezala. Euskalgintzaren
beregaintasunezko diskurtso eta estrategia propioaren beharra bihurtu zaigu amets
politika-eremuko kontraesanak eta izanak ekidin asmotan. Ez dugu nonbait konturatu
nahi hizkuntzaren izari edo dimentsio politiko-ideologikoa, hots, hizkuntzaren
naziotasun-izaera, azken mendeotan nazionalismo orobateratzaileak ezarritako
monopolio-jarduna dela munduko herririk gehien-gehienetan (J.M. Odriozola, 2002:
120).
631