kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

kulturaren eta hizkuntzaren biziraupena eta birsorkuntza ahalbidetzen duten
baldintza sozialak eta politikoak. 189
Esan dugun bezala, taldeen mendekotasun kulturala mendekotasun
politikoari erantsita egon da gehienetan. Izatez, Aro Modernoan baliabide
sinbolikoen garapena estu lotuta agertu da baliabide politikoen garapenari.
Halatan, hizkuntza- eta kultura-komunitate bati bere kulturaren
birsorkuntza baldintzak ukatu zaizkionean, beste gizarte talde batzuekiko
mendekotasun politikoa egon da tartean. Zalantzarik gabe, dominazio
politikoaren beste aurpegi bat izan ohi da menderatze sinbolikoa —besteak
beste mendeko taldeen baliabide kulturalen desjabetze dinamikan ere
gauzatu izan da gehienetan dominazio politikoa—. Hizkuntza eta kultura
bereiziak tartean egon direnean, desjabetze sozio-politiko horren ondorio
historiko gisa hizkuntza/kultura nagusiekin harremanetan definitutako
mendeko hizkuntzaren eta mendeko kulturaren errealitateak sortu dira.
Modernitatearen baldintzetan, mendeko kulturak nekez osatzen du
esparru garatua, alegia, gizartean kultura birsortu ahal izateko eragile eta
sozializazio erakunde ofizialez hornitutako esparrua. Horiek horrela,
denboraren poderioz mendeko hizkuntzak gero eta komunikazio
eraginkortasun gutxiago erakusten du eta hizkuntza nagusiak haren ohiko
jardungune sozialak berenganatzen ditu. 190 Transmititzeko eta hedatzeko
189 Sen oneko ezagutzak daukan pertzepzioa sarritan indartu egin da beste goi mailako
ezagutza batzuek eskainitako argudioen ondorioz. Mendeko hizkuntzei buruzko
ikuspegi nagusiei dagokienez, esaterako, garrantzizkoak izan dira luzaroan linguistikak
egin dituen interpretazioak: Salvo excepciones, la tendencia entre los lingüistas no es
hacia una lectura histórica de las relaciones entre las lenguas, sino más bien hacia la
disolución de la historia y hacia el endurecimiento en las posiciones adquiridas. Tanto
la descripción como su teorización fijan las relaciones de fuerza existentes como
relaciones de naturaleza: el azar histórico se convierte en necesidad (Calvet, 1981: 46).
190 Horrela ematen zaio hasiera language shift prozesua deritzonari (Fishman, 1991).
M. Zalbidek “mintzaldatze” modura itzultzen du euskaraz prozesu hori. Fishmanen
kontzeptuen berrikusketa egiteko ikus Zalbide 2004a, 2004b eta 2004c.
440