kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

ere onera ekartzeko ahalegin saiatuan abiatu ziren lanketa eta formulazio
sinboliko berriztatzaileen bidez. Formulazio horien egite prozesuan,
bestalde, berezko ezaugarriz osaturiko elite berriaren sorrera bideratu
zuten, hau da, bestelako tradizio politiko eta tradizio intelektualen
osaketarako oinarriak jarri zituzten Euskal Herrian.
Hor legoke, itxura osoz, gorespen eta adinbat gaitzerizte jaso ohi duen XIX.
mendeko euskal protoelitearen sorrera. Foru-galeraz “zigortua”, Restaurazioko
agintekerak bere herrian nor izateko eta herritarrengan eragiteko itxaropenleihoak
geroz eta itxiagotzen zizkiola oharturik, sustrai bila abiatu zen protoelite
hori, bere ordurainoko indar solteak elkarturik, Euskal Herriaren aldeko xedehelburuak
zaharberrituz eta “revival and rebirth movement” (Fishman, 1985)
modukoa osatuz: euskal Pizkundearen lehen uhina osatzera iritsi zen horrela.
Protoelite honi zor zaio, neurri handi batean, gaur eun indarrean dagoen euskal
nortasun etnokulturalaren jakinaren gaineko formulazioa eta elaborazio
sinbolikoa (Zalbide, 1988: 394).
Euskararen galerari aurre egiteko burutu ziren kultura egintzen
bitartez euskal esparru intelektual bat osatzeko lehen urratsak jarri ziren
abian: era askotako kultura aldizkariak sortu ziren, eta haien inguruan
intelektualen mintegiak eta harreman sareak moldatu ziren.
Euskaltzaletasuna herritartzeko moduak asmatu nahian hizkuntzaren aldeko
Euskal Jaiak eta Lore Jokoak antolatu ziren han-hemenka. Kultura
ekimenen bor-borra adierazteko, aski bekigu esatea 1876-1939ko
pizkundearen epealdian, Bizkaian bakarrik 225etik gora aldizkari eta
egunkari argitaratu zirela. 212
Sortutako argitalpenak erabakigarriak izan ziren ez soilik garaiko
intelektualak harreman bilbeetan biltzeko eta esparru intelektuala
trinkotzeko, baita gune kognitibo garrantzitsuak eratzeko ere. Gune
horietan landu ziren lehenbizikoz ezagutza berriak eta haietan hornitu zen
euskal protoelite kulturala erreminta sinboliko funtsezkoez euskal
212 P. Iztuetak aipaturiko kopurua (Iztueta, 1996: 320).
472