kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

inportanteena ekologia bada, politikak ez zuen jakin amore eman eta ikuspuntu
ekologikotik begiratuta, adibidez, lehentasuna ekologiari ematea, ezta?
Lehentasuna beti politikarena zen eta, horren ondorioz, ba gizarte mugimendu
mota guztietan horrek eragina izan zuen, txarrerako esango nuke nik. Eta
kulturgintzan ere bai eta euskalgintzan ere bai. Eta gaur egun nik esango nuke
gerra hotza dagoela. Ez dago garai bateko enfrentamentua, baina gerra hotzean
bizi garela, ez elkarlan ireki eta emankor batean (3. Elkarrizketa).
Gizarte mugimendu indartsu bat zegoela adierazi beharko genuke (…) Gero,
instituzionalizazio prozesu bat etorri zen oso expantsiboa, ikaragarria, oso
expantsio handi bat etorri zen erakundeen aldetik. Erakunde horietan partidu
batzuen jokabidea da nabariena (…) Alegia, etorri zen oso expantsiboa eta
orduan mugimendu guztiak hustu egin ziren, ezerezera iristeko moduan. Eta hori
gertatu da batez ere gizarte mugimenduan, esan dezagun, mugimendu
sozialetan, kulturaletan. Eta orduan euskaran ere eragina izan zuen. Fenomeno
hori gertatu zen. Guztion artean. Gero erreakzio bat etorri zen. Eta erreakzio
horretan oraintxe gaude. Erreakzioarekin (9. Elkarrizketa).
Administrazio autonomikoaren eta garaiko euskalgintzako
mugimenduaren arteko tentsioak era askotara irudikatu ziren.
Euskalgintzatik sortutako aldarrikapen taldeen ekimen berriak
instituzioek jardun erradikal eta ordenaren hausle gisa interpretatzen
zituzten. Horrenbestez, saio horien estigmatizazioari ekin zion botere
autonomikoak etengabe. Mugimendu erakundeek, beren aldetik, jarrera
antiistituzionalista elikatu zuten euren jardunean. Instituzioen eta gizarte
ekimenaren arteko tentsioa gori-gori zegoen une horretakoak dira EHE
(1979) eta EKB (1983) ekimenak; egoera gatazkatsuak baldintzatu egin
zuen guztiz euren garapena eta arrakastarako bidea (Amonarriz eta Arruti,
1998: 161, 163,165).
Alabaina, euskalgintzak bizi izan zuen krisia ezin da ulertu
instituzio/mugimendu binomioaren arteko gatazka huts modura, biak
zeharkatzen dituen beste haustura garrantzitsuago bat aintzat ez bada
hartzen. Aipatu gatazka horrez gain, instituzionalizazio politikoak
lehenagotik zetorren euskal nazionalismoaren zatiketa politikoa sendotu
zuen. Izan ere nazionalismo hegemonikoak, Autonomia Estatutuaren eta
597