kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Euskalgintzaren oinarrizko dimentsio kognitiboa etengabe islatu da
bere jardueran. Haatik, mugimenduaren esparruan errealitatearen
interpretazio markoak eraberritu diren uneetan —hau da, krisialdietan—
nabarmenago ikusi da ezagutzaren kategoriaren funtsezkotasuna eraikuntza
lan horretan. Sarritan, ezagutzaren kontzeptua akademian edo esparru
zientifikoan sortutako ezagutza legitimoarekin parekatu izan da, eta harekin
soilik; ildo beretik, kulturgilea, akademian kontsakraturiko
profesionalarekin identifikatu da behin baino gehiagotan. Halaz ere,
euskalgintza eta antzeko mugimenduek abian jarritako “praxi kognitiboak”
aukerak eman ditu akademiatik kanpo landutako pentsamenduak zabaldu
eta mugimenduaren barneko intelektual rolak garatu daitezen. 303 Izan ere,
beste mendeko mugimendu etno-kulturalen antzera, instituzio kultural
legitimoen tokia hartu behar izan du beretzat mugimenduak. Hartara,
euskal gizarteko bilbe instituzionalaren behin-behinekotasuna kontuan
hartuta, euskalgintza behartuta egon da bere ondare kognitiboa egintza
kolektiboaren testuinguruan metatzera eta ez ohiko instituzio kultural
legitimoen barnean. Era berean, mugimenduaren egintza kolektiboari lotuta
eratu behar izan ditu oraintsu arte premiazkoak ziren intelektual rolak ere.
Zenbat prestakuntza egiten da ekinetan? Ez da bakarrik prestakuntza bat
ekimenetik kanpo egiten dana, akademikoki adibidez, unibertsitatearen bitartez
egiten diren prestakuntzak, baizikan gero daude zenbat prestakuntza ekimenetan
bertan eginez lortzen direnak. Praktikan egiten direnak, hori da. Eta gure
egoera extraordinario honetan bigarren bide hau da ezinbestekoa, zeren guk,
akademikoki, soziolinguistika, adibidez, euskararekiko egoerarekiko ikasketak,
gure unibertsitatean ez daude oso presente esango nuke, soziolinguistika
ikasgaia non dago? Zer titulazio barrutan? Oso gutxi, oso eskas. Hori da
paradoxa bat, nik uste det gure unibertsitatean daudela paradoxa batzuk, eta
horien artean da nola EHU izan eta Euskal Herriko problematika berezi
303 Txepetxen ekarpena adibide bat gehiago baino ez da izan, nahiz eta oso
garrantzitsua, frankismo osteko euskalgintzaren marko berriaren osaketan haren
proposamenak izan duen eragin erabakigarria kontuan hartuta. Baina, akademiaz
kanpoko beste kulturgile askoren lana atzematen dugu euskalgintzan: Txepetxen
antzera, beste hainbat kulturgilek ere mugimenduan eraiki dituzte beren rol
intelektualak eta ez unibertsitatean edo kulturaren instituzio legitimoetan.
616