kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Bigarrenik, 60ko hamarkadako nazionalismoaren birdefinizioak
etena sortu zuen nazionalismo berriaren eta lehenagoko nazionalismoaren
artean. Ikusi dugunez, interpretazio berriaren arabera zalantzatan jarri ziren
bigarren horren mundu ikusmoldearen oinarriak: garbizaletasuna hizkuntza
ereduan, nekazarien gizartearen erreferentzialtasun kulturala eta soziala,
arrazaren goraipamena euskal desberdintasunaren ikurren artean, ikuspegi
klerikala eta kontserbadorea gizarte ohiturei zegokienez eta egitasmo
politikoaren nagusitasuna kultura proiektuen gainetik. Osagai horiek
zeuzkan unibertso tradizionalari, gizarte baldintza industrializatu eta
urbano berrietara hobeto egokitzen zen beste ikuspegi bat kontrajarri
zitzaion; azken ikuspegi horretan, bestelako gaiak eta balioak aldarrikatu
ziren: hizkuntzaren nagusitasuna euskal nortasun kolektiboaren definitzaile
gisa, euskararen modernizazioa, estandarizazioa eta berreskurapena,
proiektu politikoaren eta kulturalaren uztardura, munduaren ikuspegi
sekularra, eta euskal gizarte industrializatuaren onespena, egokitzapen
horrek zeuzkan ondorio guztiekin —nazionalismo integratzailea
hizkuntzaren bitartez, auzi nazionalaren eta sozialaren elkarketa, eta
ideologia berrien eskurapena (sozialismoa, marxismoa)—. Bi
interpretazioen arteko etenak, era askotako adierazpenak izan zituen.
Adierazpen batzuk maila ideologikoan azaleratu ziren. Horren lekuko dira
ikusmolde batean eta bestean sortutako diskurtsoak. Beste batzuk, berriz,
belaunaldien arteko oposizio modura agertu ziren: gerraurreko belaunaldia
versus gerraosteko belaunaldi berria, “zaharren” zapuztutako proiektuak eta
haien ondorengo geldotasuna versus gazteen dinamismoa eta “egin
beharra”. 269 Nolanahi ere, interpretazio marko berriaren ezarrerak,
269 Edozein modutan, belaunaldien arteko liskarrak hainbat adinetako kulturgileen
desbedintasuna baino gehiago adierazten zuen. Sakonean, talde batzuen balioen eta bizi
proiektu nahiz proiektu politikoen arteko aurkaritza ezkutatzen zuen. Ildo horretatik,
Iztuetak, adibidez, ez du egoki jotzen belaunaldiaren paradigma literaturaren edo
kulturaren esparruko periodizazioa adierazteko tresna metodologiko gisa. Ikus Iztueta,
2005.
532