kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

gizartekide arrunten sen oneko ezagutzan barneraturik geratu ziren luze
gabe. Are gehiago, ideia horiek gizartekideok hizkuntzarekin izandako
harremana baldintzatu zuten aurrerantzean.
Halaz ere, orain arte esandakoak ez gaitu bultzatu behar
euskalgintzak eraikitako gune kontzeptualaren eraikuntza prozesua barne
homogeneotasunez eta adostasunez betetako jardunbide modura
hautematera. Aitzitik, gune horren osaketa prozesua eta ondorengo
bilakaera etengabeko tentsioez eta gatazkez josita egon ziren hasieratik.
Bada, euskalgintzaren eragile zirenen proposamenak —kulturgileenak
barne— ez ziren beti bat etorri euskararen eta euskal kulturaren
modernizazioari zegokionez. Aldiz, era askotako definizio eta
proposamenak aritu ziren lehian esparrua eratzerakoan. Asko izan ziren
gatazka horien adierazpenak, gatazka kognitibo modura azaldu arren
oinarri politikoa ere bazeukatenak. Halatan, euskararen batasun prozesua,
esaterako, gorabehera frankoren ondoren burutu zen, besteak beste,
Euskaltzaindiako hainbat kulturgilek adierazitako erresistentziagatik eta
eztabaidan zeuden proposamen kontrajarriengatik. Izan ere, hizkuntza
araua ezartzeko orduan bazegoen joera garbizalea azaltzen zutenen iritzia,
alde batetik, eta erderatik eta sustrai greko-latinotik maileguak hartzearen
aldekoa zena, bestetik. Bi jarrera horiek konponezin azaldu ziren behin
baino gehiagotan; are gehiago, elkartezintasuna kulturaren beste arlo
guztietara hedatu zen. Jakina, proposamenen arteko eztabaidak ez ziren
hizkuntzalaritzaren inguruko auzi hutsak. Jarrera kontrajarriak hasierako
nazionalismoaren eta nazionalismo berriaren ikusmoldeen isla ziren, eta,
ondorioz, jarrera politikoekin nahasirik zeuden. Hortaz, berriz ere eztabaida
kognitiboa eta politikoa bateraturik agertu ziren erabat. 271 Antzeko
271 Txillardegik horrela azaltzen ditu euskara batuaren inguruan sorturiko bi jarreren
nondik-norakoa: Arantzazun nabaritu ziren bi joerak, gero eta nabarmenago agertu
539