kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Lehenengo faktorea zen pertsonak, orduan, pertsonen aldetikan, euskalgintzan
oro har nahi baldin badezu, (…) esperientziak baita bere pisua hartzen du.
Orduan, zu dinamika horretan eragile bezela ibil zintezke, toki batean,
bestean…, baina, bueno, ba zure esperientzia horrek, ikuspegi horrek, daukazun
informazioak, irakurtzen dezunak, bizitzen dezunak ba konklusio batzutara
eraman zaitzake behintzat, ezta? Eta, orduan, nolabait, pertsona horien, uste
det, hausnarketa bat edo “hola ez goaz ondo” edo holako autokritika edo
autobalorazio bat egindako bideari buruzkoa (…) Bigarrena, oinarri teorikoena,
hizkuntzaren kontuan, nik ezagutzen deten eremuan euskeraren
berreskurapenari buruzko oinarri teorikoetan oso flojo geunden (…) corpusak
estatusak baino gehiago agindu du hemen urte pila batean. Inportantea zan, eta
borrokak kristonak egiten zituzten, h-a non jarri behar zan erabakitzeko, ezta?
Eta hori, nik uste det, hizkuntzaren normalizazioari buruzko horretan, ba
hizkuntzaren estandarizazioa, eta horixe, batua sozializatzea… Gai horiek,
corpusarekin lotuagoak diranak, bueno bere garrantzia dute eta eskema
horretan bere tokia dute, baina hori ez da motorra. Motorra organizatzen degun
diskurtso horretatik askozaz gertuago dauden osagien erabilera, gaitasuna
orokortu beharra, planifikazioa estatusarena… gauza horiek, ez? (…) Garai
horietan hortatik zero (…) Hizkuntzaren normalkuntza parekatzen zan
corpusaren gaiarekin eta, orduan hor da, estatusak ia-ia tokirik ez zuen, ez ? (5.
Elkarrizketa)
Horiek horrela, abagune berrian euskalgintzak zeuzkan premia
kognitiboei erantzun egokia eman zien Txepetxen planteamendu teorikoak.
Alde batetik, zentzua eman zien hiztun askok euskaldun gisa zeuzkan
bizipenei, ordura arte oharkabean bizi izanda, estatus teorikora ez ezik
maila erreflexibora ere iristen ez ziren bizipenei, alegia. Era berean,
mugimenduaren egintza kolektiboaren bitartez buruturiko esperientziak
kode berrien arabera interpretatzeko oinarri teorikoak eskaini zituen. Hain
zuzen ere, Txepetxen lanean artean ezezagunak ziren hizkuntzari buruzko
prozesu asko kontzeptu “razionalen” bidez argitara azaldu zela hauteman
zuten euskalgintzako eragileek; sentipen hori areagotu egin zen ustez
ezagutza legitimoaren kodeetan kontzeptualizaturik zegoelako haren
azterketa. Oro har, Sánchez Carriónen lanak “aurkikuntzaren” irudia hartu
zuen euskalgintzako kide askoren begien aurrean —eureka—, une berean
bat egin baitzuten aukera objektiboak, mugimendukideen itxaropenak eta
aurkitutako ereduak —zeuden pertsona batzuk hortan ari diranak eta
608