kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

onartu zitzaien oraingoan autonomiarako eskubidea. 278 Baina,
deszentralizazioaren aldeko definizioa gorabehera, Konstituzioak ez zuen
biderik eskaintzen ohiko aldarrikapen nazionalistak erdiesteko: bada,
soberania espainiar nazioaren barnean datzala eta nazio horren batasuna
eztabaidaezina dela jasotzen da haren testuan. Ez hori bakarrik; euskal
nazionalismoari dagokionez, Espainiako Konstituzioak Nafarroa bereizi
zuen erkidego gisa, Hegoaldeko gainerako hiru lurraldeekin batzeko aukera
aurreikusten bazuen ere.
Horiek horrela, indar nazionalisten —nazionalismo
kontserbadorearen nahiz ezkerrekoaren— jarrera kontrakoa izanik, euskal
gizartearen gehiengoak uko egin zion konstituzio berriari. Ez, haatik, haren
ondorioa izan zen Autonomia Estatutuari. Bada, Estatutua eta Foru
Hobekuntza izan ziren frankismo osteko sistema politikoaren legitimazio
partzialaren bideak Hego Euskal Herrian. 279 Estatutuaren abiaburua da
Euskal Herria — Euskadi modura definituta—, nazionalitate den neurrian,
autogobernuaz hornitzen dela, eta Euskal Autonomia Erkidegoa osatzen
dela, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako herrialdeekin, baita Nafarroarekin ere,
beronek, konstituzioak ezarritako aukera baliatuz gero, halaxe erabakiko
278 Letamendiaren aburuz, bi helburu zituen planteamendu horrek. Batetik, estatua bere
aspaldiko zentralizazioa biguntzera eta eskumenak banatzera behartuta zegoen.
Bestetik, autonomia erreibindikazio nazionalistatik urrundu gura zuen, bereziki
nazionalismo katalana eta euskalduna desaktibatzea bilatzen baitzen (Letamendia,
1994b: 135 eta hur.).
279 Gurrutxagaren hitzetan: Lo que se produce es el retraso en el proceso de legitimidad
democrática que sanciona la Constitución. En el País Vasco hay que esperar al
referéndum del Estatuto de Autonomía para que este proceso se consolide, con lo que la
legitimación se consigue no por la vía prevista, pero sí por la paralela de la
consolidación autonómica y, sobre todo, por el irrefrenable proceso de
institucionalización y racionalización política (Gurrutxaga, 1996: 138). Legitimazio
partzial hori Erkidego Autonomoaren kudeaketa bere gain hartu zuen nazionalismo
kontserbadorearen eskutik etorri zen: Lo específico de la objetividad democrática vasca
viene dada por su paradoja fundacional: son los sectores sociales y políticos que
rechazan la Constitución quienes dirigen el proceso de construcción democrática, es
decir, aquellos que cuestionan la forma política que adopta la legalidad democrática
son encargados de gestionar esta legalidad (Gurrutxaga, 1996: 137).
546