kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

60/70eko urteetan jarduera kultural espezializatuak eta kulturgile
espezializatuak. Horrela, irakaskuntzari lotutako rol kultural berrien
iturburu izan ziren euskarazko eskolak —irakasleak, pedagogian adituak—
eta euskarazko kultura merkatuaren sustatzaileak —argitaletxeak,
liburugintza, literaturgintza—.
Belaunaldi berriak euskararen berreskurapenari emandako
lehentasunaren ondorio izan zen 60ko hamarraldian martxan jarritako
euskalduntze eta alfabetatze prozesuen abiada ere. P. Iztuetak era askotako
alfabetatze motak bereizten ditu garai horretan, hala nola, zenbait ordena
erlijiosoek bideratutakoa —frantziskotarrek eta beneditarrek, hain zuzen
ere—, Kili-Kili mugimenduaren hezkuntza sistemaz kanpoko haur
alfabetatzea eta, azkenik, Euskaltzaindiak sustatutakoa (Iztueta, 1993c: 74).
Komentu jatorria zeukaten arren, ordena erlijiosoek ahalbideturiko
alfabetatze saioek —bai komentuko ikaslegoa helburu zeukatenek,
frantziskotarren kasuan bezala, bai gizarte hedapen zabalagoa bilatzen
zutenek, beneditarren alfabetatze lanari zegokienez— eragin handia izan
zuten euskal kultura esparruaren eraketan, euskal kulturgile kualifikatu
berriak ordena horien sozializazio jardunaren emaitza izan baitziren, hein
handi batean. Bestalde, Kili-Kili mugimenduaren esperientziak euskaraz
eskolatzen ez ziren 7-15 urte bitarteko haur eta gazte euskaldunekin jardun
zuen lanean. Mugimendu hori Euskal Herri osora zabaldu zen eta, 1967-
1977 epealdian, 40.000 haur eta gaztek baino gehiagok parte hartu zuten
alfabetatze ez-formal horretan. 262 Azkenik, Euskaltzaindiaren alfabetatze
instituzionalak —horrela deitua alfabetatzearen aldeko kanpaina erakunde
horren babes ofizialaren mendean hasi zelako 1966an— jauzi kualitatiboa
262 Kopuru hori aski handia da, baldin eta kontuan hartzen bada ikastoletan eskolaturiko
ikasleria, 1976-1977 ikasturtean, oso antzekoa zela: 41.065 ikaslez osatua, alegia. Ikus
Iztueta, 1993c: 76.
522