kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

zituen 1918-1936 epealdian egindako zazpi Batzarretan (Iztueta, 1996:
330).
Oro har, gaurko euskalgintzaren “programan” dauden gai nagusiak
Pizkunde mugimenduaren kulturgileek eta erakundeek formulatu eta
plazaraturikoak dira, hein handi batean. Ezaguna da hizkuntza estandar
bateratuaren gabeziak jadanik sortzen zuen kezka kulturgilen artean. Gai
horren karietara, Iparraldeko nahiz Hegoaldeko euskaltzaleak Hendaian
elkartu ziren 1901ean lehen aldiz eta Hondarribian, 1902an, bigarrenez,
hizkuntzaren batasunerako ortografia arautzeko helburuarekin, nahiz eta ez
zuten adostasunik lortu.
Bestalde, 1918ko Oñatiko Biltzarrean Euskal Herriaren konfigurazio
etnokulturalaz gogoeta-lan sakon eta emankorra bideratu zen. Besteak
beste, Luis de Eleizaldek hantxe urratutako bideak ondorio biziak izan ditu
harrezkeroztik euskalgintzak jarritako helmugetan. Corpus planning eta
status planning kontzeptuak, beste hitzekin adierazita ere, garbi agertzen
ziren Eleizaldek Biltzarrean aurkezturiko lanean; halaber, ezarrita zeuden
bertan helburu horietara iristeko abiaburu eragingarriak. Ildo horretatik,
Urkijok eta Eleizaldek Oñatiko Biltzarrean erabilitako arrazoibideek
gaurkotasun handia daukate. Ikuspegi linguistikotik, euskara —zioten— ez
da “primitiboegia” zibilizazio hizkuntza izatera iristeko. Euskararen arazoa
luzaroan pentsamendu zientifikoaren, literaturaren, merkatalgintzaren eta
artearen esparruetatik at egotetik dator. Horregatik —argudiatzen zuten
euskaltzaleok— behar zuen babes instituzionala eta eskola irakaskuntza;
horrexegatik zegoen, hain zuzen ere, tresna berri baten, estandarraren,
premia larrian.
474