kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Halarik ere, aukerak ireki zituen merkatu bera tentsio iturri ere bihurtu zen
aurrerantzean kultura esparruaren funtzionamenduan —bereziki literatura
esparruan—, merkatu horrek gero eta irizpide heteronomoagoak ekarri
baitzituen kulturgintzara. Halatan, liburu saltzaileek eta editoreek
bitartekaritza betekizun erabakigarriak eskuratu zituzten publikoaren eta
autorearen artean eta, luze gabe, euren posizioa baliatu zuten idazlea
mendean hartzeko, hura merkatuan sartzearen truke. Egilearen eta
editorearen —oro har, zabaltzailearen— arteko anbibalentzia horrek gaur
egunerarte iraun du argitaletxe eta enpresa mediatiko handien eskutik.
Garai hartakoak dira salmentak handitzeko asmoz idazleak bere lanaren
maila jaisteko nozitutako presioak —gaur egun ere ezagunak direnak—.
Esandakoak esanda, agerikoa da literatura produktua kontsumo gai bihurtu
zenean merkataritza irizpideen mende geratu zela, neurri handi batean.
Egoera horrek tirabirak sortu zituen —eta sortzen ditu, gaur egun ere— lan
intelektualean. Bada, merkatuak aske utzi zuen idazlea mezenas babesleari
zegokionez; aldi berean, baina, bere legeen mende kateatu zuen sortzailea.
Eragozpenak eragozpen, Coserren iritziz, agertoki instituzionalak
funtsezkoak dira ez soilik intelektualen eta publikoen arteko bitartekaritza
bideratzen dutelako, ezpada intelektuala beste interferentzia batzuen
eraginetik babesten dutelako. Kultura erakundeek aldendu egiten dute
kultura sortzailea gizarte esparrutik eta, hori egitean, gizarteko arau
nagusietatik landa dauden ideien sorrerarako aukerak irekitzen dituzte.
Bestela adierazita, erakundeek mugarriak eraikitzen dituzte intelektualen
eta ezjakinen munduaren artean; kultura esparruaren bereizketa
ahalbidetzen dute eta behaketaren aurkako babeslekua eskaintzen dute.
Halaz ere, Coserrek intelektualgintzarako aintzat hartutako erakunde
guztiak ez dira berez kulturakoak. Halatan, XX. mende hasierako
216