kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Euskalgintzaren mugimendu ekimena ekimen politiko
instituzionalaren eginbeharrekoa ordezteko ahalegin bat izan da, alegia,
botere soziopolitikorik gabeko giza talde batean kultura esparrua sortzeko
saio bat. Halaz ere, ordezkapena ez da guztiz eraginkorra izan euskarazko
kultura esparruaren osaketan. Ildo horretatik, zenbait kultura instituzioren
gabezia, bereziki euskal unibertsitaterik eza, oztopo bilakatu da euskarazko
kulturaren iraupena bermatu ahal izateko. Jakina denez, bere historian
zehar euskal hizkuntza komunitateak ez ditu eduki giza elkarte batek
birsorkuntza sinbolikorako beharrezkoak dituen tresna egokiak, ez
instituzio sozialak ezta gizarte eragile gaituak ere. Izan ere, Aro
Modernoan, politikoki eratutako elkarteak eskaini ditu gizarte
birsorkuntzarako tresna eraginkorrenak. Zalantzarik gabe, Modernitatearen
baldintzetan estatua izan da iraupen soziala ziurtatu duen erakunderik
funtsezkoena, haren bermepean hezurmamitzen baitira sozializazio
instituziorik garrantzitsuenak, besteak beste, kultura esparru modernoa
osatzen duten oinarrizko erakundeak. Horien artean dago unibertsitate
modernoa ere. Hala, politikoki egituratu ez diren mendeko kultura
taldeentzat azpiinstituzionalizazio politikoak berarekin ekarri du ez soilik
botere politiko eza, baita kultura esparrua normaltasunez osatzeko
ezintasuna eta taldearen kultura instituzio legitimoen bitartez birsortzeko
eta transmititzeko gauzaeza ere. Egoera horretan egon da euskal hizkuntza
komunitatea eta testuinguru horretan ulertu behar da euskarazko
unibertsitatea eratzeko ezgaitasuna ere.
Botere politikoaren eta errealitate kulturalaren instituzionalizazioaren
arteko lotura estu hori oso nabarmen agertzen da astindu soziopolitikoak
burutzen diren une historiko guztietan. Hala gertatu zen frankismoaren
osteko instituzionalizazio autonomikoari hasiera eman zitzaion garaian,
638