kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

esparru jakin bat mundu esanguratsu gisa eratzen laguntzen du, bere
logikaren arabera diharduten eragileentzako zentzuz eta balioz hornitua.
Jakina, kulturaren esparruak daukan zentzua eta balioa atzemateko, esparru
horren logika hauteman dezaketen gizarte eragileak behar dira, hots,
horretarako ahalmenak dauzkaten eta esparruaren funtzionamendura eta
eskakizunetara egokitzeko gai diren gizakiak. Beste era batera adierazita,
habitus espezifiko baten jabe diren eragileak sortu behar dira, kulturaren
berariazko ahalmen bat itsatsita dutenak.
Homo Ludens liburu ezagunean, illusio kontzeptuaren sasi-
etimologia bat erabiliz —latinezko ludus (jolas, joko) sustraitik datorren
hitza— illusio hori “inlusio” modura hartu daitekeela dio Huizingak,
“jokoan egotea”, “jokoa serio hartzea” adierazteko. 54 Illusioak, beraz,
Huizingak erabiltzen duen adieran, jokoan sartuta egotea adierazten du;
norbait jokoak harrapatuta dagoenean, jokoak benetan merezi duela uste
denean, illusioa nagusitzen da.
Zeren harira dator, bada, kontzeptu horren erabilera? Huizingari
jarraituz eta jokoaren kontzeptua gizarteari aplikatuz, pentsa liteke
metaforikoki gizartean ere “jokoak” daudela, hau da, jolas arautuak, non
gizakiek parte hartzen duten etengabe euren bizitza sozialean zehar. Jakina,
gizarte jokoak ez dira hautematen joko gisara. Baina, azpimarratu gura
dugun ideia honako hau da: gizarte eragileen jardueraren atzean beti egon
ohi da arrazoi bat, aurkitu beharreko zioa, itxuraz ulergaitzak edo
arbitrarioak diren jokamoldeak azaltzen dituen zergatikoa. Zergatia ulertu
ondoren, bada, jokabide horiek ulergarri bihurtzen dira, printzipio
koherente batzuen arabera funtzionatzen dutela ikusten baita.
54 Gaztelerazko ilusión hitza ere latinezko illusiotik dator, zehazki illudere hitzetik
(engainatu, iruzur egin) eta ludere hitzetik (jokatu, jolastu), María Molinerren
hiztegiaren arabera.
145