kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

gizarte mugimenduaren izaera hartu zuten ikastolek. 260 Ikastolaren
hastapenetan, beraz, eskola komunitatea osatzen zuten estamentu guztien
partaidetza bultzatu zen proiektuaren garapenean, hots, guraso, irakasle,
ikasle eta laguntzaileena. Erakundetu gabeko egoera parte-hartzaile
horretan, eskolaren beharrizan guztiei erantzuna eman beharrean egokitu
ziren ikastolak. Horrela, finantzabideak bermatu eta azpiegiturak eraiki
behar izan zituzten, irakasleria berria trebatu eta pedagogiaz hausnartu,
baliabide didaktikoak sortu eta, horrez gain, egitasmoa gizarteratu eta
legitimatu.
Ildo horretatik, zinez esan daiteke sortzen ari zen kultura esparru
berriaren oinarri izan zela ikastola. Izan ere, 60ko hamarraldiko kultura
mugimenduaren ikur proiektu modura irudikatu zen hasieratik 261 , argi
baitzegoen euskararen birsorkuntza eta transmisioa —eta, hartara, haren
berreskurapena— ezin zirela bermatu eskolarik gabe gizarte modernoan.
Euskarazko eskolaren ezinbestekotasuna ez zegoen zalantzatan. Baina,
ikusi dugunez, helburu horrek kultura azpiesparru bereizi baten eraikuntza
eskatzen zuen: hizkuntza bateratu eta eraberritua, irakasle prestatuak,
euskarazko liburuak eta pedagogia egokia, besteak beste. Hortaz, baliabide
horien eskaria kultura esparruaren atal askoren garapenerako motore
bihurtu zen, hainbesteko bihurtu ere, non ikastolaren eraginez sortu ziren
260 Mugimendu modura ezaugarritu dituzte lehen garaiko ikastolak Torrealdaik
(Torrealdai, 1977: 464) eta Fernandezek ere (Fernandez, 1994: 123).
261 Ikastolen ikur funtzio hori ez zen garrantzi gutxiagokoa maila sinboliko-politikoan,
ikastolen funtzio linguistiko-kulturalaren bitartez euskal nortasun kolektibotzat
definituta zeuden osagaiak birsortzen baitziren. Gurrutxagari jarraituz: En la densa vida
social del País Vasco, la ikastola y sus miembros son un centro referencial, donde los
sectores nacionalistas acuden o miran, e incluso las organizaciones políticas captan
algunos de sus militantes. Es un signo de afirmación, frente a la agresión a los símbolos
vascos, y un enlace para la comunicación de experiencias e información socialmente
significativa sólo para “Nosotros”(Gurrutxaga, 1985: 260). Si la lengua es
simbólicamente la base de la nacionalidad vasca y la ikastola la institución que trata de
salvaguardar la lengua y, por tanto, la cultura, parace lógico que ésta se transforme en
el eje vertebrador de la recuperación cultural (Gurrutxaga, 1996: 115).
521