kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Sarritan, mendeko hizkuntzen eroale diren hizkuntza komunitateak
—haien eliteen ekimenez— gizarte mugimendu gisa antolatu dira
Mendebaldeko historia modernoan zehar euren hizkuntzak eta kulturak
aldarrikatzeko eta berreskuratzeko asmoz. 192 Halaz ere, gehienetan
mugimendu horiek izaera politikoa eduki dute, kulturala baino gehiago. 193
Zehazki esateko, gutxiengoen hizkuntza- eta kultura-aldarrikapena, Aro
Modernoan, mugimendu nazionalisten esku egon da maizenetan. Bada,
azken mendeetan oso ohikoa izan da hizkuntza/kultura komunitatea eta
nazioa parekatzea:
Todo el discurso nacionalista, si tiene alguna aceptación “popular”, o
seguidores, o posibilidad de práctica política alguna, incide en la vida de las
lenguas. Una parte muy importante de ese discurso en el siglo XIX —y hoy
mismo—, identifica la nación a la comunidad lingüística; el resto a
“comunidad” simplemente. Pero en la base de toda comunidad hay sobre todo
un importante proceso de comunicación que no puede menospreciar la lengua
como instrumento técnico y simbólico, o mejor ambas cosas a la vez (Miranda,
1988: 259-260).
A. Smithi jarraiki, Mendebaldeko nazio identitatearen ereduak
hainbat ideia biltzen dituela barnean esan behar dugu, hala nola, lurralde
ikuskera bat, erakunde eta lege multzoa partekatzen duen komunitatearen
ideia, ideologia eta kultura zibiko kolektiboa, baita osagai etniko-kulturalak
ere. Zalantzarik gabe, osagai zibikoak eta etnikoak nazionalismo guztietan
192 Hau da, Reversing language shift (Fishman, 1991) delako prozesua hasi asmoz.
193 Fishmanek azaltzen duen bezala, hizkuntzaren aldeko mugimenduak askotan beste
mugimendu etniko eta nazionalista zabalagoen barnean kokatzen dira: Conscious
ethnicity movements are more than likely to become or incorporate conscious language
movements as well. Together they seek to foster specific B—A resolutions and to undo
others. Language loyalty movements are, therefore, normally part of larger movements
to activate and use unconscious language-and-ethnicity linkages in order to attain or
reallocate econotechnical, political and cultural/educational power. Such movements
are normally part of much larger, more encompassing social change movements. They
stress ethnic identity consciousness (and even ethnic identity change) in order to attain
the ends defined by their proto-élites (Fishman, 1989: 218).
442