kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

euskalgintzako ahaleginak —oro har, kulturgintzakoak— hiztunen
komunitatea biltzera zuzenduta daude; beraz, politikagintzatik at,
autonomia daukan esparru batean kokatzen dira. Nolanahi ere,
autonomiaren aldeko diskurtsoek era askotako aldaerak eta moldeak
erakutsi dituzte azken urteetan. Aldaera batzuek euskalgintzaren
identifikazio partidistaren ukazioa besterik ez dute izan helburu; haratago
joan dira beste batzuek hizkuntzaren aldeko egintzaren erabateko
despolitizazioa aldarrikatu dutenean. Halaz ere, autonomiaren aldeko
diskurtso horiek trabak aurkitu dituzte zenbaitetan, bereziki indarrean den
gatazka politikoak hizkuntza eta kulturaren esparrua modu nabarmenean
inbaditu duenean, edo hizkuntza nagusiekiko mendekotasun harremanak
mozorrorik gabe botere-harreman politikoz jantzita agertu direnean.
“Euskaraz diharduena eta Euskal Herriaren alde dabilena abertzalea da”. Ba
zergatik? (…) Nik uste guztiok ezagutzen dugula euskaraz diharduten pertsona
bat baino gehiago, eta gero eta normalagoa izango da, abertzaleak ez direnak,
euskaltzaleak adiera hertsian ere ez direnak, eta halaz ere euskaraz dihardute
eta lan egiten ari dira. Beraien ekarpena Euskal Herriarentzat eta euskararen
hizkuntza komunitatearentzat beste edozeinena bezain inportantea izan
daitekeela, kalitatearen arabera edo edukien arabera are inportanteagoa izan
daiteke (…) gertatzen dena da gatazka bat dagoenean (…), lerratzeko joera bat
dagoenean edo presioak izaten direnean, ba kutsu ideologikoa ematen zaio
[hizkuntzari] ezta? (…) Ikuspegi horretatik argi dago (…) nola ikusi gaituzten:
Beste kontu bat da gu hori ote garen. Baina, klaro, horrela ikusten gaituzte eta
horrek izugarrizko zama dakarkigu (8. Elkarrizketa).
Bigarren diskurtso bat ere atzematen da euskalgintzako kulturgileen
artean, hau ere adierazpen eta aldaera bat baino gehiagorekin. Funtsean
politika/hizkuntza binomioa uztarturik atxikitzen duen ikuskera batean
oinarritzen da, neurri batean ezinbestekotzat jotzen baitu euskalgintzaren
politizazioa gaur egungo egoeran. Ikuspegi horretatik, kulturgileak rol
politikoan azaltzen dira, ez aktore politiko konbentzionalak direlako,
592