kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

mugimenduaren barnean landu zen eta haren eraginez zabaldu zen euskal
gizartean, bereziki komunitate nazionalistaren baitan. Izan ere, ETA
mugimenduak maila politikoan zekarren alternatibarekin goitik behera
irauli zuen garai hartatik aurrerantzako eremu soziopolitikoa, bere
nazioaren definizio berriaren eskutik (Mateos, 2000: 307). Baina, eremu
politikoa ez ezik esparru kulturala ere errotik astindu zuen haren nazio
kulturalaren proposamenak.
Lehen aipatutako ildotik, ETAk euskal hizkuntza, euskara, hartu
zuen euskal nazioaren funtsatzat, eta hori egitean arraza lehenesten zuen
nazionalismo aranistaren erreferentzi markoa baztertu zuen behin betiko.
Jadanik 1950eko hamarraldian ETAren aintzindari izan zen EKIN
taldearen prestakuntza koadernoetan argi geratu zen planteamendu aldaketa
hori 248 . EKIN-ETAren lehenengo idazkietan arrazaren kontzeptu
biologikoa hizkuntzak eta kulturak ordezkatzen dute 249 . Halatan, hizkuntza
naziotasunaren osagai funtsezko bilakatu ondoren, euskararen aldeko
ekimenek berebiziko garrantzia hartu zuten, esanahi politikoz beteriko
ekimenak baitziren.
248 En los primeros escritos de EKIN-ETA, el concepto biológico de la raza propio del
aranismo queda sustituido por el lingüístico y cultural. La raza deja de ser el elemento
clave de la nacionalidad (…) para pasar a ser vista como uno más de los componentes
de la etnia vasca (Letamendia, 1994a: 255).
249 Honela zioten EKIN taldekoek euren koadernoetan: El euskera es la quintaesencia
de Euskadi, mientras el euskera viva, vivirá Euskadi. Cuaderno de ETA, “Moral de
Resistencia Nacional”. Documentos. II Liburukia. Hordago, 1979, 129. orr. [F.
Letamendiak aipatua (Letamendia, 1994a: 256)]. Euskara salbatzeko modu bakarra,
idazki horietan argudiatzen denez, Euskadiren independentzia politikoa lortzea izango
litzateke. Ondorioz hauxe baiezten da: Las lenguas hechas nacionales por el
autogobierno político subsisten vigorosas. Las otras mueren. Cuaderno de ETA,
“Euskera y Patriotismo Vasco”. Documentos, op. cit., II Liburukia, 139. orr. [F.
Letamendiak aipatua (Letamendia, 1994a: 256)].
509