kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

horietan ere traba handiekin. Esparru publikoa —eta berezkoak dituen
gizarte birprodukziorako instituzioak— itxita egotean, aipaturiko horiexek
izan ziren euskalduntasunaren —eta nazionalismoaren— birsortze eta
sozializazio gune nagusiak denbora luzean (Gurrutxaga, 1985: 129-134).
Baina, iraupenerako gune sozialen murrizketa horrek izan zuen bestelako
ondorio funtsezkorik: arlo publikotik egotzi izanak euskararen,
nazionalismoaren eta sentimendu antifrankistaren arteko uztarketa sendoa
ahalbidetu zuen, halako moldez non, zail egiten baitzen hiru osagai horien
arteko bereizketarik egitea (Mateos, 2000: 305).—La lengua a recuperar
era también la patria de las libertades soñadas (Intxausti, 1992: 168)—.
Hartara, euskararen aldeko aldarrikapena, nazio aldarrikapena eta eskubide
demokratikoen defentsa bateraturik agertu ziren frankismoaren bigarren
aldian euskal gizartean zabaldu zen interpretazio marko nagusian.
Euskaltzaletasunaren eta nazionalismoaren birsorkuntza gune horiek
eragin erabakigarria izan zuten gerraosteko belaunaldiaren sozializazio
politiko-kulturalean. Haietan hezi eta politizatu ziren bizitza politikoaren
eta euskal kulturaren susperraldia bultzatuko zuten gazteak 245 . Belaunaldi
245 Intxaustiri jarraituz: Tras la primera postguerra (1937-1956), la comunidad
vascohablante vió perder en el horizonte la imagen disuasoria de la guerra, ya más
lejana, y percibió que una nueva generación llamaba a la puerta. La juventud (…)
llegaba con ánimo de pasar de recuerdos penosos o heróicos a acciones más positivas.
Cada joven euskaltzale —muchas veces educado en centros eclesiásticos superiores—
se aprestaba al trabajo (…) de la resistencia lingüística (Intxausti, 1992: 168). Eliza
katolikoaren zenbait erakundek berebiziko eragina eduki zuten kulturgile berrien
sozializazio politiko-kulturalean. Hainbesterainokoa eduki ere, non belaunaldi berriko
euskal kulturgile asko apaizgaitegi eta nobiziatuetatik igarotakoak ziren: Los
“exclaustrados” parecen constituir en cierta medida un grupo social, informal
naturalmente, en el País Vasco (…) [Del 53,1% de los escritores vascos que son laicos
—período 1971-73—, el 20,6% han pasado por el seminario o noviciado (Sarasola)].
Este indicador pone de relieve no solamente la importancia de los que vulgarmente se
llaman “ex-curas” en el mundo cultural sino también la importancia que estas
instituciones de reproducción eclesiástica han tenido en el mundo de la cultura. La
lengua y cultura vascas han vivido y evolucionado al margen de la Universidad y, lo
que es más importante, al margen de la Universidad Pública. Y en general, al margen
de la enseñanza pública (…) Los colegios de órdenes religiosas incorporados a los
502