kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

gizarteetan. Erakundeok osatu dute gaur egungo kultura esparruaren hazia
eta euren barnean garatu dute kultura eragileek eragin lana XVIII. mendetik
XX. mende hasiera arte: saloia eta kafe-etxea; elkarte zientifikoa eta berri
papera; literatura merkatua eta publizitatearen mundua; alderdi politikoa
eta, azkenik, bohemia eta aldizkari txikia izan dira, hurrenez hurren,
erakunde horiek, Coserren ustez. Aukeraketek maizenean irizpide
arbitrarioa izaten dutela onartuta ere, berak uste du aipatu instituzioek
ezaugarri bat partekatzen dutela: mota guztietako intelektualek erabili
dituzten heinean, bokazio intelektualaren hazkunderako inkubagailu
nagusiak izan dira mendebaldean (Coser, 1968: 20). Azaleratzen ari zen
intelektualaren eta osatzen ari zen publikoaren arteko bitartekaritza
funtzioa betetzea egozten die Coserrek erakunde horiei. Halatan,
kulturgilea hainbat erakunderen plataforma baliatuz iritsi dela intelektual
izatera erakusten digu autoreak.
Gorteko gizartearen murriztapen zurrunetatik at kokaturiko saloia
pentsalari eta idazle burgesek eskura izan zuten lehen gune garrantzitsua
izan zen. Bertan, autore isolatuak beste idazle eta artistekin elkartzeko
aukera izan zuen, baita lehen publiko aristokrata eta burgesarekin
harremana sortzeko ere. Kafe-etxea, bestalde, erakunde “herritarragoa”
izan zen. Kafe-etxeetan idazleek berdintasunezko harremanak eduki
zituzten kideekin eta publikoarekin. Bai saloia eta bai, beranduago, kafe-
etxea murrizketa formalez libre zeuden gune bihurtu ziren Aro
Modernoaren hasieran. Beraz, ideia trukerako leku egokiak aurkitu zituzten
haietan idazleek.
Elkarte zientifikoak, bestalde, ezagutza mota berriari loturik agertu
ziren. Enpresa sozial eta moral gisara, zientziak ezin zuen aurrera egin
zientzialariek euren lanean sariak eta pizgarriak jaso ezean. Premia horren
214