kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Zer dakar zehazki desmitifikatzaile agertzen den baina, era berean,
Modernitatearen elementurik preziatuena ezabatzen duen razionalizazio
prozesu horrek? Labur adierazita, razionalizazio prozesuak razionaltasun
formal-instrumentalaren zabalkunde progresiboa dakar, razionaltasun
substantzialaren kaltetan. Auzi horri dagokionez, razionaltasun forma
guztiak ez direla aldi berean bateragarriak dioen printzipioa betetzen da
(Weber, 1979: 20-21). Hortaz, Aro Modernoan esparru formal-
instrumentala gizarte bizitzako esparru guztietara hedatu da, eta den-
denetan sustraitu da, eraginkortasunaren izenean.
Hasiera batean, razionalizazio prozesuak barnean hartu zuen
ezagutza zientifiko eta teknikoaren zabalkundea. Hori dela eta, sineskeria
magikoen aurka burututako pentsamenduaren garbikuntza modura agertzen
zen razionalizazioa; pentsamendu berriaren aplikazioaren ondorioetako bat
prozesu naturalen kontrolak izan behar zuen. Baina, hasierako asmo horrek
ustekabeko emaitzak izan ditu, gero. Halatan, Horkheimerrek eta Adornok
menderatzearen jatorria atzematen dute asmo horretan. Haien arabera,
natura menderatzeko joera autokonpultsio, galera eta sakrifizioaren
barneratze modura itzuli da gizakien baitara, halako moldez non, kanpoko
naturara ez ezik beste gizakiekin dauzkaten harremanetara ere zuzendu
duten gizakiek prozesu hori. (Horkheimer eta Adorno, 1987: 47-48)
Weberren ustetan, ez bakarrik izadian baita esparru sozialean eta
esparru politikoan ere hezurmamitzen da razionalizazio prozesua;
zehazkiago esanda, hura estatu kapitalistaren eraketan islatu da bereziki—
estatu modernoan eta lege formalean—, non egitearen eta pentsatzearen
oinarri substantzialak desagertu egin diren poliki-poliki. Ildo beretik,
teorizatzaile kritikoen arabera, subjektuaren eta arrazoiaren “guztiahaltasun
satanikoek” aginte katea modura ezarri dute munduaren egitura
283