kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

egindako iruzkinek erakusten digute, ongi erakutsi ere, pentsalari publikoek
ekarri zuten berritasuna Lehen Modernitatearen agertoki publikora, baita
gizartean eta politikan ere bete zuten rol gero eta garrantzitsuagoa. Letra
gizonak (sic) herrialdeko garrantzi handieneko politiko bihurtu ziren XVIII.
mende erdialdera, dio Tocquevillek (Tocqueville, 1989: 155). 40
Zabalkuntza ahalmenak, beraz, botere gero eta handiagoa eman zion
kulturaren unibertsoari eta ordura arte ezagutu gabeko eragina kulturaren
jabeari.
Ele idatzia izanik kultura eragileen komunikazio eta eragin tresna
nagusia, ez da harritzekoa literatura izatea kulturgintzaren esparruan
sortutako lehenengoetariko saila XIX. mende amaiera aldean, esparru
erlatiboki autonomo gisa eta intelektualen benetako mintegi modura.
Literatura esparruaren eraketaz geroztik hezurmamitu egin zen
kulturgintzaren barruan progresiboki bereizitako askotariko atalen
garapena. Bestalde, literaturaren azpiesparruarekin batera eratu ziren arian-
arian artearen esparrua, esparru akademikoa —edo unibertsitatekoa—,
zientifikoa, mediatikoa baita komertziala ere, bakoitza bere erakunde eta
eragileekin, bere arau eta funtzionamendu logikarekin. Aldi berean,
unibertso horietako bakoitzaren eraketaren ostean lortu zuten erabateko
onespen soziala haiei zegozkien egileek —hala nola, idazleek, artistek,
unibertsitate akademikoek, zientzialariek edo kazetariek— eta tradizio
intelektualek.
40 Tocquevillek “idazleen” maila-igoerari buruz ematen dituen azalpenak ikus daitezke
“Estado social y político antes y después de 1789” lanaren lehen zatian, bereziki 23-25
orrialdeetan eta “El Antiguo Régimen y la Revolución” lanaren III. Liburuko lehen
atalean, 155. orrialdean eta hurrengoetan.
113