kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

1.1.2. Pizkundearen modernotasuna
Jatortasuna eta modernotasuna —authenticity and modernity,
Fishmanen hitzetan— bildu eta bateragarri egin nahi izan zituen Eusko
Pizkundeak, beste mugimendu etnolinguistiko askok bezala. Bi irizpide
horiek gidaturik, alde batetik, galtzear zegoen jatortasun etnokulturala
jasotzera eta berreskuratzera bideraturik egon ziren garaiko kulturgileen
ahaleginak. Saio horiek emaitza oparoa utzi zuten filologian, historiaurrean,
antropologian, musikagintzan, ahozko literaturan, arkitekturan, folklorean
eta beste hainbat arlotan egindako bilketa eta azterketetan. Bestetik, baina,
modernizazio zurrunbiloaren barne-barnean sartuta zegoen mugimendu
soziokulturala, ez hizkuntzaren eremuan soilik, Euskal Herriaren
konfigurazio soziokulturalaz ziharduen ekinbide orotan baizik. Izan ere,
herri berreraikuntzan murgildurik, garaiko gizarte berrikuntzaren
oldearekin bat egiten zuen euskal elite kulturalak egintza erreformatzaileak
eta gizarte interbentzioak proposatzen zituenean: euskararen kodifikazioa
eta sustapena —language planning delakoa—, hezkuntza euskalduna edo
euskal gizartean kokaturiko euskal unibertsitatea, berbarako.
1918an Eusko Ikaskuntza sortu zenean, gizartearen gidaritza
intelektualera bideratutako elkarte zientifiko moduan eratu zen. Halatan,
elkartearen lehen Biltzar historikoan kideek adierazten zuten iritsia zela
unea euskaldunek beren iragan ikaragarria eta orainaldi bikaina
zientziaren argipean azter zitzaten, beraien etorkizuna hobetzeko
helburuarekin. 226 Erregulazio zientifiko hori beharrezkotzat jotzen zen
226 In Sociedad de Estudios Vascos, Primer Congreso de Estudios Vascos. Bilbo, 1918:
20 orr. [J. Urlak aipatua. Ikus Urla, 1988b: 382].
485