kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

Interpretazioak interpretazio, ezin dugu oharkabean utzi azterketa horien
ugaltzeak islatzen duena, alegia, Modernitatearen “ohiko” irakurketak
sorrarazten duen nahigabe intelektuala eta pentsamenduaren esparruan
egun nagusitu den egonezin kulturala, soziala eta politikoa.
Pentsalari ilustratuekin batera XVIII. mendean sortutako historiaren
filosofiatik abiatu zen Modernitatea. Zientziak eta arrazoiak, naturaren
menderatzean eta giza bizitzaren ezagutzan erabilirik, indar naturalen
kontrola ez ezik munduaren ulerkuntza, aurrerapen morala, erakundeen
zuzentasuna eta, azken finean, gizakiaren zoriontasuna ekarriko zutela
zabaldu zuten ilustratuek. Ustez, naturaren menderatze zientifikoak
ondasun materialen oparotasuna ekarri behar zuen urritasunari aurre
egiteko; arau razionaletan oinarrituriko gizarte eraketak, bestalde, giza
askapena bideratu behar zuen, mitoa, erlijioa eta sineskeria, azken batean,
boterearen erabilera bidegabea, behin betiko alboratuta utzi ondoren. Hitz
batean, Modernitateak gizateriaren emantzipazio proiektuari hasiera eman
behar zion. Horiek horrela, prozesuaren protagonista abantailatsuak
arrazoiaren eroaleak eta ezagutzaren sortzaileak behar zuten izan, alegia,
kulturgileak.
Alta, jadanik XIX. mendean, esparru ekonomikoan nahiz sistema
politikoan interes orokorraren izenean sortutako kontraesanek zalantzatan
jarri zuten gizateriaren emantzipaziorako bide bakar gisa aurkezten zen
Modernitatearen ideia. Zientzia, arrazoia, askatasuna eta giza ongizatearen
ustezko lotura razionalari razionaltasun instrumentalaren errealitatea
bizi dugun “bira postmodernoa” maila kulturalean ulertu behar da soilik. Hirugarren
erantzunak, azkenik, proiektu modernoak iraun irauten duela dio, molde erreflexiboa
daukan erradikalizatze fase batean murgildurik bada ere. Erreflexibitate horrek
bermatzen du Modernitatearen funtsezko jarraipena beste ziklo batean, hain zuzen ere,
“Beranduko Modernitatean”. Ikus Rodríguz Ibáñez, 1999: 138.
281