kulturgileak gizarte mugimenduetan - Euskara

isiltasuna eta axolagabetasuna izan dira nagusi, baita euskal kulturgileen
bazterreko presentzia ere. Bestetik, kulturgile bakan batzuen kontsakrazio
bereizgarria bermatu da. Baina, erdal esparru kulturalean legitimatutako
kulturgile horiek salbuespen modura agertu dira. Haatik, eurok metatutako
kapital sinbolikoa euskal esparruaren garapenerako —bereziki, literatura
eta halako zenbait azpiesparruren autonomiarako 292 — baliabide indartsu
bilakatu da zenbait kasutan, hainbesterainokoa da kultura nagusiaren
instituzioen legitimazio ahalmena.
Joxe Azurmendi bat ez dute ateratzen Diario Vasco kuaderniloak egiten. Sekula
ez. Beste batzuk aterako dituzte kuaderniloak egiten, eurok aspertzeraino.
Atxaga bat izan daiteke, igual berak nahi duena baino gehiago (…) Baina hari
galdetu egiten diote eta Joxeri ez diote ezer galdetu ere egiten. Orduan nik uste
dut eraldatzeko pentsamendua den neurrian horri, behintzat peligroso direnei,
ezikusiarena egiten zaiela (…) Batzuk askoz ere zabalkunde handiagoa daukate.
Badakigu zer monopolio eta zer zera ari diren bihurtzen. Hor, beno, aldian
behin ere ezingo dituzte beti berdinak erabili. Orduan, hori ere elikatu egin
beharko dituzte. Baina beti azoka beretik elikatuko dituzte (10. Elkarrizketa).
Komunikazio esparru nagusian euskal kulturgileei ezarritako
ikusezintasun publikoak kontsakrazio bide garrantzitsu bat itxi dizkie
euskaraz aritu diren kultura eragileei, euren lanak zabaltzeko eta
aintzatespen soziala lortzeko. Minorizazioak, halaz ere, bestelako
murriztapenak ere ezarri dizkie kulturgileen kontsakrazio ahalmenei. Izan
292 Apalategi Idirinek nabarmentzen duen bezala, adibidez Atxagak espainiar kulturaren
barnean jasotako kontsakrazioak eraginak izan zituen euskarazko literatura esparruak
euskal esparru politikoari buruz izandako autonomizatze prozesuan—. Halaz ere,
ondorioak anbiguoak izan ziren, irabazitako autonomiak espainiar legitimazioinstituzioei
buruzko heteronomia harremanak ekarri zituelako berarekin batera: Le
champ littéraire basque se trouve donc dans une situation hautement paradoxale dans
laquelle la reconnaissance de sa participation à l´enrichissement du patrimoine
littéraire universel —reconnaissance qui garantit, par ailleurs, l´autonomie du fait
littéraire basque à l´intérieur de l´espace social basque et notamment par rapport à
l´emprise éventuelle du champ politique basque— devient simultanément le facteur
principal d´une hétéronomie nouvelle que le champ subit par rapport à des instances de
légitimation spécifiquement littéraires mais appartenant à un vaste espace social
espagnol, considéré dans sa globalité et sa puissance (Apalategi Idirin, 2000: 237). Ikus
Apalategi Idirin ere, 1998: 80.
579