Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

u iki varolan arasında “sonsuz” bir fark olmasına rağmen hem yaratılmış
olana, hem de yaratana birer varolan diyoruz. Demek ki, varlık kavramını
o kadar geniş biçimde kullanıyoruz ki, böylece onun anlamı
“sonsuz" bir farkı bile kapsar hale geliyor. Bu yüzden, haklı olarak, yaratılmış
varolanlara da töz diyebiliriz. İşbu varolan, Tanrı’ya kıyasla yaratılma
ve muhafaza edilmeye muhtaçsa da, yaratılmış varolanlar mıntıkası
içinde (yani em creatum anlamında “dünya”da) öyle varolanlar
vardir ki, örneğin insanlar, bunlar yaratılmaya dair yaratma ve muhafaza
edilmeye kıyasla “başka bir varolana muhtaç değildirler”. işte bu tözler
ikiye aynlır: res cogitans ile res extensa.
[93] Buna göre, biri sonsuz, diğer ikisi sonlu olan söz konusu üç töz
de “ortak bulunan” varlık, anlamı bakımından aydınlığa kavuşturulduğu
takdirde, ayırt edici proprietas’ı extm sio olan tözün varlığı, ontolojik bakımdan
esas itibariyle belirlenebilir hale gelecektir. Oysa nomen sübstan-
tiae non convenit Deo et illis univoce, ut dici solet in Scholis, hoc e s t ... qua-
e Deo et creaturis s it communis.2 Böylelikle Descartes, Ortaçağ ontolojisini
sıkça meşgul eden bir meseleye temas etmiş olur: Varlığın anlamı,
hakkında o an söz edilen varolanı nasıl imlemektedir? “Tann vardır" ve
“dünya vardır” ifadelerini kullanarak varlığı dile getirmiş oluruz. Fakat
buradaki “vardır” sözcüğü, söz konusu iki varolanı eşanlamlı (sunonu-
nıos. univoceY olarak kastetmiş olamaz, çünkü bu iki varolan arasında
özellikle varlıkları bakımından sonsuz bir fark vardır. Eğer “vardır”ın
imlediği şey yeknesak bir anlama sahip olsaydı, o zaman yaratılan, yaratılmayan
diye kastedilmiş veya yaratılmamış olan, yaratılmış olana indirilmiş
olurdu. Öte yandan “varlık”, salt aynı olan bir isim de değildir,
çünkü yukarıdaki iki durumda da “varlık” anlaşılabilen bir şeydir. Skolastikte
“varlık” imleminin müspet anlamı, yeknesak anlamlı ya da sadece
eşit isimli imlemeye karşın “andırımsal” imleme olarak anlaşılır olmuştur.
Aristoteles’ten hareketle (ki hem onda, hem de hareket noktası
açısından esasen Yunanlıların ontolojisinde söz konusu sorun önceden
hazırlanmış bulunmaktaydı), analojinin çeşitli minvalleri sabitlenmiş ve
buna göre varlığın imleme işlevini ele almaları bakımından farklı “okullar”
ortaya çıkmıştı. Dolayısıyla Descartes, söz konusu sorunun ontolojik
ele almışı bakımından Skolastiğin epey gerisinde kalmakta, hatta sorunun
kendisinden kaçındığı görülmektedir.2 Nulla eius [substantiae] nc-
1) A.g.y., no. 51, s. 24.
a) Sürekli devam eden hİT inilenim le.
2) Bununla ilgili olarak krş. Thoınae de Vio Caietani Cardinalis, Opuscula om nia, Lyon: 1580,
Kitap 3, Risale 5: de nominum an alogia. s. 211-219.
96