Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

nusu meselenin açığa kavuşturulması bakımından talep edilenlerle sınırlı
kalmak koşuluyla.1
“Ben”, bütün kavramlara eşlik eden bir salt bilinçtir. Bu ifadeyle,
“düşüncelerin transendental öznesinden başka bir şey tasavvur ediliyor
değildir”. “Bizatihi bilinç, aynı zamanda bir tasavvur değil ... esasen
onun bir formudur”.2 “Ben düşünüyorum” dendiğinde, “her tecrübeye
asılı bulunan ve onlardan önce gelen apersepsiyonun bir formu" ifade
edilmiş olur.3
Haklı olarak Kant, “benin” fenomenal içeriğini “ben düşünüyorum”
ifadesiyle ya da “zekaya” “pratik kişiliğin” dahlini de göze alacak olursak
“ben yapıyorum” ifadesiyle ortaya koymaktadır. O halde ben-diyo-
rum ifadesini, Kantçı anlamda ben-düşünüyorum-diyorum olarak ifade
etmek lazımdır. Demek ki Kant, benin fenomenal içeriğini res cogüans
olarak sabitlemeye çalışmaktadır. Bu bağlamda Kant, söz konusu bene
“mantıksal özne” diyorsa, o zaman bu, esasen söz konusu benin sadece
mantıksal yoldan elde edilmiş bir kavram olduğu anlamına gelmez.
Çünkü ben, mantıksal davranışın, baglantılandırmanın öznesidir daha
ziyade. “Ben düşünüyorum” şu demektir: ben bağlantılandırıyorum.
Her türlü baglantılandırma, “ben baglantılandınyorum”dur. Her türlü
biraraya getirme ve üişkilendirmelerin temelinde zaten bir ben yatmaktadır
- hupokeimenon. Bu sebeple de özne bir “bizatihi bilinç” veya tasavvur"
değil, daha ziyade onların “formudur”. Bu şu demektir: Ben düşünüyorum
dendiğinde tasavvur edilmiş bir şeyden bahsediliyor değildir.
O, bizatihi tasavvurun formal yapısıdır. Onun sayesinde ancak tasavvur
edilmişlik gibisinden bir şey mümkün olabilmektedir. Öte yandan
tasavvurun formu dendiğinde, ne bir çerçeve, ne de genel bir kavramdan
söz edilmektedir. Burada söz konusu olan, bir eidos olarak her
tasavvur edileni ve tasavvur etmeyi ne ise o olarak var edendir. Tasavvurun
formu olarak anlaşılan bir ben, bu sebeple şununla aynı şey demektir:
o bir “mantıksal özne”dir. '
Kant’m buradaki analizinden iki müspet sonuç çıkmaktadır: Birincisi
benin ontik olarak bir töze rücu ettirilebilmesinin imkansız olduğu
görülmüştür. [320] İkincisi Kant beni, “ben düşünüyorum” olarak
1) Transendental apersepsiyonun analizi için bundan böyle krş.: M. Heidegger, Kant und das
Problem der M etaphysik, 2. Tıpkı Basını, 1951, 3. Bölüm. >
2) Saf Aklın Eleştirisi, 2. Baslm, s. 404.
3) A.g.e., s. A 354.
a) Tasavvurumda canlandırılan değildir. Tasavvur sırasında karşım a-getirip-koyucu-olan tasavvur.
Ams sadece bunda. Ve ben, sadece bu karşım a-getirm e olarak, sadece bu kendilin olarak
“var”dir.
338