Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

geçmek tabii mümkün değildir) nihayetinde ontolojik bir kayıtsızlık
içinde öylece bırakması yüzündendir. Fakat Dasein’m ontolojik yorumunda
bulunmak demek, ontik olarak [210] başka bir varolana geri
dayanmak demek değildir. Dilthey’ın epistemolojik bakımdan çürütülmüş
olması, onun analizlerindeki müspetliklerden (ki tam da bunlar o,
çürütmelerin anlamadığı şeylerdi) yararlanmamıza engel değildir ama.
Son zamanlarda Scheler'in, Dilthey’m gerçeklik yorumunu yeniden ele
aldığı görülmektedir.’ Burada Scheler “ihtiyari Dasein teorisi”ni savunmaktadır.
Buna göre Dasein, Kantçı anlamda mevcut-olmaklık olarak anlaşılmaktadır.
“Objelerin varlığı sadece dürtü ve istenç ilişkilenmişlikleri
içinde doğrudan verilidir.” Dilthey’ın yaptığı gibi Scheler de gerçekliğin birincil
olarak asla düşünce ve kavrama içinde verili olmadığını savunmaktaysa
da, bununla kendini sınırlamayarak, bilmenin hükümde bulunmak
olmadığını ve bilginin bir “varlık ilintisi" olduğunu ifade etmektedir.
Dilthey’ın dayandığı temellerin ontolojik bakımdan belirlenmemiş
olduğuyla iligili söylediklerimizi esas itibariyle bu teoriyle ilgili olarak
da söyleyebiliriz. “Yaşama”nm ontolojik fundamental analizini daha
sonra bir tür alt yapı olarak buna ilave etmek de mümkün değildir.
Çünkü o; gerçekliğin analizini, mukavimliğin eksiksiz tasrihini ve onların
fenomenal önkoşullarını hem taşımakta, hem de koşullandırmaktadır.
Mukavemet içinden-geçememektir, öbür-tarafa-geçmeyi-istemenin
engellenmesidir. Oysa böylelikle, dürtü ve istencin istihdaf
ettiği bir şeyler zaten açımlanmış oluvermektedir. Ama söz konusu
nereye-yönelikliğin ontik bakımdan belirsiz olduğu, ontolojik bakımdan
gözden kaçırılmamalı veya bir hiç olarak telakki edilmemelidir.
Mukavemetle karşı karşıya kalan ve sadece “karşı karşıya” kalabilen
istihdaf, zaten bizatihi bir ilintililik bütünü nezdindedir. Onun keşfedilmişliği
ise, imlenimselliğin imlenim bütününün açımlanmışlığı
üzerine temellenmektedir. Mukavemet tecrübesi, yani mukavemet gösterebilenlerin
cehdi biçim de keşfedilebilm esi, ontolojik bakım dan sadece
dünyanın açım lanm ışlığı temeli üzerinde mümkündür. Demek ki mukavimlik,
dünya-içindeki varolanların varlığını karakterize etmektedir.
Mukavemet tecrübeleri ise fiilen sadece dünya-içinde karşılaşılan varolanların
keşif, kapsam ve istikametlerini belirlemektedir. Bütün bu
1) Krş. D ie Form en des W issen s und die Bildung, 1925 Tarihli Sunuş, dn. 2 4 ve 25. T ashih
sırasında şu notu ekliyorum : Scheler çok kısa süre önce yayımladığı “Die W issensfor~
m en und die G esellsch aft” (1 9 2 6 ) başlıklı makale derlem esi içinde, uzun zam andır duyurduğu
“E rkenntnis und A rbeit” hakkındaki incelem esini sonunda yayımlamış oldu (s. 233
vd.). Bu denem enin altıncı bölüm ünde (s. 4 5 5 ) Scheler, “ihtiyari Dasein teorisi”ni ayrıntılı
biçim de serim lem ekre ve bu kapsamda D ikhey’ın çalışm alarını hem takdir etm ekte, hem de
eleştirm ektedir.
2 2 2