Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

kala kalmaktadır. Vicdanın sesi, söz konusu ufuk içinde kalarak “ya-
şantılanmaktadır ”.
“Kötü” ile “iyi” vicdan idesinin asliliğini yukarıda karakterize ederken,
ileriye imleyen-ikaz eden ile geriye imleyen-ayıplayan vicdan arasındaki
ayrım konusunda da bir karara varmış olduk, ikaz edici vicdan
idesinin, bir şeylere çağrıda bulunma fenomenine en yakın düştüğü
zannedilebilir. Çünkü onunla ileriye imleme karakterini paylaşmaktadır.
Fakat söz konusu uyum sadece zevahiren öyledir. Zira ikaz edici
vicdanın sesi de neticede, ondan korumak isterken arzulanan edimi cihet
almaktan öteye gidememektedir. Arzulananı zaptetme olarak ikaz,
“ikaz” edici celbin Dasein’ın varlık imkanını hedef alması, yani “arzulananın”
paramparaça olacağı vecibe-içinde-olma içinde kendini anlama
sayesinde mümkün olabilmektedir. İkaz edici vicdan, sebebiyet vermelerden
serbest kalışın anlık düzenlemeleri işlevine sahiptir. “İkaz” edici
vicdanın tecrübesi, vicdanın celp eğilimini herkesin aklıselimi için erişilebilir
olacak mertebede görmekten öteye gidememektedir.
Yukarıda üçüncü sırada dile getirilen itiraz, hergünkü vicdan tecrübesinin,
vecibe-içinde-olmaya çağmlmak gibisinden bir şeyi tanımadığı
üzerine bina edilmiştir. Bunda haklıdırlar. Ama hergünkü vicdan tecrübesi
böylelikle, vicdanın sesinin olası bütün celp muhtevalarının eksiksiz
biçimde onda işitilebildiğinin garantisini verebilmekte midir? Alelade
vicdan tecrübesi üzerine bina edilmiş vicdan teorilerinin, işbu fenomenin
analizi için [293] münasip olan ontolojik ufuklarından emin oldukları
anlamına mı gelmektedir bu? Dasein’ın özsel bir varlık minvali
olan düşkünlük bize göstermiyor mudur ki, söz konusu varolan ontik
olarak öncelikle ve çoğunlukla kendini ilgilenme ufku içinden anlıyor,
ontolojik olaraksa varlığı- mevcut-olmaklık anlamında belirliyor? Ve
buradan, işbu fenomenle ilgili olarak ikili bir örtme ortaya çıkmaktadır:
Bahse konu teoriler, varlık minvalleri bakımından pek de belirsiz olan
seren cam silsilelerini veya “psişik süreçleri” görmektedirler. Tecrübelerdeyse
vicdan, Dasein’m onunla hesap edici biçimde müzakere ettiği
bir yargıç ve tembihleyici olarak karşısına çıkmaktadır.
Kant’ın vicdan yorumunda “yargıevi tasavvurunu” rehber fikir olarak
ele alması bir tesadüf değildir; o zaten ahlak yasası idesince önümüze
konmuştur çünkü. Halbuki Kant'ın ahlaklılık kavramı, yararlılık ahlakı
ve mutçuluktan epey uzaktır, ister formal, ister maddi olarak kurulmuş
olsun, değer teorisi de bir “ahlak metafiziğine”, yani Dasein ve
varoluş ontolojisine sahiptir; bu onun dile getirilmemiş olan ontolojik
koşuludur. Buna göre Dasein, ilgilenmek durumunda olan bir varolan
309