Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

ir-şey-için-bakışsal ilgilenmeler sırasında göründüğü şekliyle tematize
edilmiştir hep. Buna göre zaman, “sayılandır”, yani hareket eden saat
göstergesinin (veya gölgenin) huzura gelişi esnasında dile getirilen ve
her ne kadar tematik olmasa da ima edilmeye çalışılandır. Hareket edenin
kendi hareketi içinde huzura getirilişi esnasında şöyle denilir: “şimdi
burada, şimdi burada, vs. vs.”. Saat kullanımı sırasında “görülen” bu
dünya-zartıam minvaline biz şimdiler-zamanı diyoruz.
[422] Kendine zaman tanıyan ilgilenmelerimiz zaman ile ne kadar
“doğal” biçimde hesap ederse, kendini bizatihi dile getirilen zamanda o
kadar az tutmakta ve hep kendi zamanına sahip olan ilgilendiği gerece
kendini o kadar kaybetmiş olmaktadır. İlgilenmelerimiz, zamanı ne kadar
“doğal” biçimde belirleyip belirtiyorsa (yani bizatihi zamanı ne kadar
az tematize ediyorsa), ilgilenilende huzura-getirici-düşkün var olma
ister açıkça olsun ister olmasın şunu diyor olacaktır: şimdi, sonra, daha
önce. Böylelikle alelade zaman anlayışı için zaman, her daim “mevcut
olan”, aynı zamanda ortadan kaybolan ve ortaya çıkan şimdilerin peş-
peşe dizilişi olarak kendini gösterecektir. Bu suretle zaman bir peşpeşelik,
bir şimdiler “akışı", “zamanın akıp gidişi” olarak anlaşılacaktır. İlgilene
durduğumuz bu dünya-zamanı tefsirinin altında ne yatm aktadır?
Cevaba ulaşmak için dünya-zamanın eksiksiz öz yapısına geri gitmeli
ve bununla alelade zaman anlayışının bildiği şeyleri karşılaştırmalıyız.
İlgilendiğimiz zamanın birinci öz momenti olarak tarihlendirilebilirlik
ortaya çıkmıştı. Bu, zamansallıgm ekstatik konstitüsyonu üzerine temellenmektedir.
Özü itibariyle “şimdi”, şimdi-şunlar-şunlar-olurken demektir.
İlgilenmelerimiz sırasında anlaşılan ve fakat bizatihi kavranmamış
olan tarihlendirilebilir şimdiler ya uygundur ya da değil. O halde
şimdi yapısına imlenimsellik aittir. Bu sebeple ilgilenilen zamana dünya-
zamanı demiştik. Alelade zaman tefsirinde zaman, bir şimdiler dizisi olarak
anlaşılıyordu. Ama burada o, hem tarihlendirilebilirlikten, hem de
imlenimsellikten yoksundur. Zamanı salt peşpeşelik olarak karakterize
etmek, her iki yapıyı da “meydana çıkartanıamah" demektir. Alelade zaman
tefsiri onu örtmektedir. Şimdinin tarihlendirilebilirliği ve imlenim-
selliği üzerine temellenen zamansallıgm ekstatik-ufuksal konstitüsyonu
söz konusu örtme yüzünden tesviye edilmektedir. Şimdiler adeta ilintilerinden
koparılmış olmakta ve böylelikle kopuk kopuk peşpeşe gelen
şeylere dönüşürlerken, sadece peşpeşeliği tesis etmekle kalırlar.
Alelade zaman anlayışının icra ettiği dünya-zamanınm söz konusu
tesviye edici örtüşü tesadüfi değildir. Zira hergünkü zaman tefsiri kendini
tam da sadece ilgilenici aklıselimin bakış istikametinde tuttuğu ve
447