Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

Ölümün eksistensiyal yorumu, her türlü biyolojinin ve yaşam ontolojisinin
evvelinde yer alır. Zaten o, ölümle ilgili her türlü biyografik-
tarihsel ve etnolojik-psikolojik araştırmaları temellendirendir. Vefatın
‘‘tecrübe edildiği” hal ve suretlerin nitelendirilmesine yönelik bir “can
verme” “tipolojisi”, ölüm kavramını zaten peşinen varsaymaktadır. Üstelik
“can vermenin” psikolojisi, bizatihi can verme hakkında değil,
“can verenin" “yaşamı” hakkında malumat vermektedir bize, daha ziyade.
Bunlar fiili vefat sırasında veya Dasein’m başında durulduğunda can
veremediğinin veya sahih biçimde can veremediğinin yansımasından
ibarettir. Keza ilkellerdeki ölüm anlayışı ve onların ölüm karşısındaki
tutumları (sihir ve kült gibi), birincil olarak Dasein anlayışını açıklığa
çıkartabilmektedir ki, onun yorumu ölümün eksistensiyal analitiğine
ve ona tekabül eden ölüm kavramına ihtiyaç duymaktadır.
Öte yandan hitama yönelik varlığın ontolojik analizi, ölüme ilişkin
herhangi bir varoluşa-dair mütalaayı öncelememektedir. Zira ölümü Dasein’m,
yani dünya-içinde-varolmanm “hitamı” olarak belirlediğimizde,
“ölümden sonra” daha başka, yüce veya düşük bir varlığın mümkün olup
olmadığı, Dasein’m “yaşamaya devam edip etmediği”, hatta kendi “yaşamını
aşıp” “ölümsüzleşip ölümsüzleşmediği” [248] gibi konularda herhangi
bir ontik karara varılmamaktadır. Keza “öte dünya” ve onun ola-
naklılığı veya “beri dünya” hakkında da ontik bir karara varılmamakta-
dır, çünkü burada, ölüme yönelik tutumumuza ilişkin “gönül yüceltici”
norm ve kurallar sunulmamaktadır. Ölüme dair analizimiz, söz konusu
fenomeni ilgili Dasein’ın bir varlık imkanı olarak o Dastin’a nasıl müda-
hil olduğu bakımından yorumlayacak kadar salt “beri düyasaldır”. Ölümden
sonra neyin var olup olmadığım yöntemsel bakımdan anlamlı biçimde
ve hakkıyla sorabilecek durumda olabilmek için, ölümün ontolojik özünü
eksiksiz biçimde kavramış olmamız lazımdır. Esasen böylesi bir sorunun
olanaklı bir teorik soru olup olmadığını da şimdilik bir karara bağ-
layamıyoruz. Zira ölümün beri dünyasal ontolojik yorumu, her türlü on-
tik-öte dünyasal spekülasyonun evvelinde yatar.
Nihayet, “ölümün metafiziği” başlığı altında incelenmeye çalışılanlar
da ölümün eksistensiyal analizinin mıntıkası dışındadır. Ölümün
“yeryüzüne” ne zaman ve nasıl geldiğine dair sorular, yahut varolanlar
tümlüğü içinde elem ve şer kaynağı olarak hangi “anlama” sahip olabileceği
veya olması gerektiğine ilişkin sorular, ölümün varlık karakterinin
anlaşılmış olmasını zorunlu olarak varsaydığı gibi, varolanlar tüm-
lüğünün ontolojik bütününü ve onun yanı sıra esasen bela ve şerrin ontolojik
bakımdan açıklığa kavuşturulmuş olmasını şart koşmaktadır.
263