Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

Ölümün eksistensiyal analizi; ölümün biyolojisi, psikolojisi, teodizesi
ve teolojisine dair sorulara yöntemsel bakımdan takaddüm eder.
Ontik açıdan bakıldığında ise eksistensiyal analizimizin sonuçları, ontolojik
karakterizasyonların kendine has form alliğini ve boşluğunu sergilemektedir.
Ama bu durum, bahse konu fenomenin zengin ve karmaşık
yapışma bigane kalmamıza neden olmamalıdır. Madem bir mevcut-
olan olarak Dasein’a asla erişim sağlayamıyoruz (çünkü olanaklılık
onun varlık minvaline kendine has surette aittir), o zaman, ölümün ontolojik
yapısını kolayca okuyabileceğimizi beklemek de imkansızdır, tabii
eğer gerçekten de ölüm Dasein’ın müstesna bir imkanıysa.
Öte yandan analizimiz, tesadüfi ve keyfi olarak uydurulmuş bir
ölüm idesine de bağlı kalamaz. Böylesi bir keyfiliğe meydan tanımamak
için, “hitamın” Dasein’ın vasati hergünkülüğü içine nüfuz ettiği varlık
minvalini evvela ontolojik olarak nitelendirmemiz gerekir. Bu maksatla
hergünkülükle ilgili daha önce ortaya çıkardığımız yapıları tam manasıyla
gözde canlandırmamız gerekir. Ölümün eksistensiyal analizinde
varlığın ölüme yönelik varoluşuna-dair imkanlarının da mevzu ediliyor
olması, bütün ontolojik irdelemelerin tabiatında yatar zaten. Bu
yüzden eksistensiyal kavram tespitlerimizle birlikte varoluşa-dair yansızlık
da birarada yürümelidir; özellikle de Dasein’m imkan karakterinin
en keskin biçimde açığa [249] çıkartılabildiği ölüm söz konusu olduğunda.
Eksistensiyal meselemiz, Dasein’m hitama yönelik varlığının
ontolojik yapısını ortaya çıkarmaktan başka bir gayeye sahip değildir.1
1) Hıristiyan teolojisinin geliştirdiği antropolojiler (Paulus’tan Calvin’in m cditatio juturaı: viîac’sine
kadar), “yaşamı” yorumlarken ölümü de hep dikkate almıştır. —Sahih felsefi eğilimi
bakımından hep "yaşam" ontolojisini hedeflemiş olan W . Dilthey da yaşamın ölüm le olatı rabıtasını
göz ardı edememiştir: “Nihayet kendi varlığımızın hissiyatını eti derinden ve eti genel
biçimde belirleyen ilişkiyse yaşamın ölüm le olan ilişkisidir; çünkü varoluşumuzun ölümle
tahdit edilmiş olması, yaşamı anlama ve kıym etini takdir etme bakımından hep en önemli
olandır” (D as Erlebnis und die Dichtung, 2. Basım, s. 212). Yakm zamanlarda G. Simmel,
“yaşamın” belirlenm esi açısından ölüm fenomenini de açıkça işin içine dahil etmişse de sorunsalı,
biyolojik-ontik ile ontolojik-eksistensiyal açıdan net biçim de ayırt etmemiştir (krş.
Lebensanschauung. V ier m etaphysische Kapitel, 1918, s. 99-153). - işbu irdemelemiz açısından
ö zellikle karşılaştırınız: K. Jaspers, Psychologie der W eltanschauungen, 3. Basım,
1923, s. 229 vd., özellikle s. 259-270. Jaspers ölümü, ortaya koyduğu “sınır durumu” fenom e­
ninin rehberliğinde ele almaktadır ki, onun fundamental önemi her türlü “tutum ” ve “dünya
resmi” tipolojilennin üstünde yer almaktadır.
W . Dilthey’m fikirlerini R. Unger, şu eserinde ele alıp geliştirmiştir: Herder, Novalis und
K leist. Studien über die Entw icklung des Todesproblem s im Denken und D ichten von
Sturm und Drang zur Rom antik, 1922. Ortaya attığı sorunun formülasyonu hakkında ilkesel
bir tefekkürü Unger şu sunuşunda dile getirmiştir: Literaturgeschichte als Problem geschichte.
Zur Frage geistesh istorisch er Synthese, m it besonderer Beziehung au f W . Dilthey
(S âm jten der K ön igsberger G elehrten GescUschaft. Geisteswiss. K lasse 1. 1. 1924). Unger, “yaşam
sorunlarının” daha kökten temellendirilmesi bakımından fenom enolojik araştırmaların
önemini açıkça görebilmiştir (a.g.e., s. 17 vd.).
264