Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

lana gereç diyoruz. Münasebet içinde olurken mevcut bulunanlar söz
gelimi yazma gereci, dikiş gereci, çalışma gereci, taşıma gereci, ölçüm
gerecidir. Gerecin varlık minvalini açığa çıkartmak ise şimdiki ödevimizdir.
Bu ödev gereci, gereç kılanın (yani gereçselliğin) ne olduğunun
önceden çevrelenmesinin rehberliğinde gerçekleştirilecektir.
Aslına bakıldığına tek bir gereç asla “var” değildir. Gerecin varlığına
hep daima içinde gereçlerin bulunup, var olabildiği bir gereç bütünü
aittir. Özsel açıdan gereç “bir şey için şey”dir. İşe yararlılık, yardımı dokunuıluk,
kullanılabilirlik, elverişlilik gibi “bir-şey-içinlik”ler gereç bütününü
meydana getirirler. “Bir-şey-içinlik”in yapısında bir şeyin bir
şeyi imlemesi yatar. Bu isimle gösterilen fenomen, ancak sonraki analizlerde
kendi ontolojik oluşumu içinde görünür kılınabilecektir. Şimdilik
amaç, bir imleme çokluğunu fenomenal olarak göz önüne getirebilmektir.
Kendi gereçselliğine uygun olarak gereç, her zaman öteki gerece
ilişkin aidiyet içinde vardır: yazma gereci; divit, mürekkep, kağıt, altlık,
masa, lamba, mobilya, pencere, kapılar, oda gibi. Bu “nesneler”, asla
kendilerini öncelikle kendileri gibi gösterip, sonra da gerçek nesnelerin
birer toplamı olarak örneğin bu odayı dolduruyor değildir. En yakın
olarak karşılaşılan (konusal olarak kavranmamış olsa da) odadır ve bu,
geometrik mekansal anlamda “dört duvarla çevrelenmiş olan” değil, bir
ikamet gereci anlamındadır. Bundan hareketle “donanım” kendini gösterir
[69], donanım içinde de ilgili “tikel” gereçler. Ama tüm bunlardan
önce hep bir gereç bütünlüğü zaten keşfedilmiş durumdadır.
Gerecin her zaman kendisine uygun olan ve kendini kendi varlığı
bakımından ancak böylelikle sahici biçimde gösterebilen söz konusu
münasebet içinde olma (örneğin çekiçle vurma), varolanı konusal olarak
mevcut bir nesne olarak kavrayamadığı gibi, onu kullanmak onun
bizatihi gereç yapısının bilgisine sahip olduğumuz anlamına da gelmez.
Çekiçle vurmak çekicin gereç karakterine ilişkin ayrıca bir bilgiye sahip
olmak demek değildir. Bizler çekiçle vurarak, bundan daha uygun olmayan
bir tarzda kendimize çekici maletmiş oluruz. Kullanarak ınüna-
sabet içinde olmakla ilgilenme, kendisini ilgili gereç için temellendiren
bir-şey-içinliğin emrine teslim olur; çekiç nesnesine ne kadar az gözümüzü
dikip bakarak, çekiç nesnesi ne kadar çok elle kavranarak kullanılırsa,
onunla olan ilişki o kadar asli biçimde kurulur, çekiçle o ne ise
öyle (yani bir gereç olarak) ve sırsız olarak karşılaşılır. Öte yandan bizatihi
çekiçle vurmak, çekicin spesifik “elverişliliğini” keşfeder. Gerecin,
kendisinden ve kendi içinden hareketle kendini açımladığı varlık
minvaline el-altm da-olm aklık diyoruz. Gereç bu “bizatihi-kendisinde-
71