Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

cut olan ve sadece mevcut olarak telakki etme imkanı ile Dasein'ın ken ­
dine has “mevcut olmak” tarzı birbiriyle karıştırılmamalıdır. Söz konusu
mevcut olmaya, spesifik Dasein yapılarını göz ardı ederek değil,
bunların peşinen anlaşılmasıyla erişmek mümkündür. Dasein en zati
varlığını [56] bir tür “olgusal mevcut olma" olarak anlar. Yine de bir
olgu olan zati Dasein’ın “olgusallığı”, bir taşın olgusal olarak vukubul-
masından ontolojik olarak temelden farklıdır. Dasein olgusunun olgu-
sallığına (ki her Dasein hep böyle var olur) faktisite diyoruz. Söz konusu
varhk belirleniminin bizatihi karmaşık yapısının bir m esele olarak
kavranabilmesi, ancak Dasein’m eksistensiyal temel konstitüsyonlarım
peşinen açığa çıkarmakla mümkündür. Faktisite kavramı, “dünya içinde”
bir varolanın, kendi dünyası içinde karşılaştığı varolanların varlıklarıyla
kendini kendi “kaderi” içinde bağlanmış bir dünya-içinde-va-
rolma olarak anlayabilmeyi kapsar.
Şimdilik yapılması gereken, bir eksistensiyal olarak içinde-var-ol-
mak ile bir kategori olarak mevcut olanların kendi aralarındaki “içinde-
lik” konusundaki ontolojik farkı görebilmektir. İçinde-var-olmayı bu
şekilde ayırt ederken Dasein’m her türlü “mekansallık”tan mahrum olduğunu
iddia etmiyoruz. Aksine: Dasein’ın zati bir “mekan-içinde varolmak”!
vardır ama bu ancak bizatihi dünya-içinde-varolmak temelinde
mümkündür. Bu sebeple de içinde-var-olmayı ontolojik olarak vazıh kılabilmek
için, ontik bir karakterizasyona başvurulamaz. Yani şu denilemez:
Bir dünya içinde-var-olmak tinsel bir niteliktir ve insanın “mekan-
sallığı” onun aynı zamanda cismaniliği üzerine “temellenen” bedensel-
liğinin bir tabiat özelliğidir. Bu durumda yine birleşik bir tinsel nesnenin
bir cismani nesneyle “birlikte-mevcut~olma”sı durumuyla karşı karşıya
kalınır ve bu birleşik varolanın bizatihi varlığı iyice karanlıkta kalır.
Dünya-içinde-varolmayı Dasein özünün bir yapısı olarak anladığımız
takdirde ancak, Dasein’m eksistensiyal mekansallığma vakıf olunabilir.
Bu bizi, söz konusu yapıyı görememe ya da evvelinden çizip atma
tehlikesinden korur ki, söz konusu çizip atma tehlikesi, insanın öncelikle
tinsel bir nesne ve ondan sonra bir mekan “içine” yerleştirilmiş bir
nesne olduğuna ilişkin safdil fikirden hareket eden ontolojik değil “metafiziksel”
bir güdülemeye dayanır.
Dasein’ın dünya-içinde-varolmaklığı, Dasein’ın kendi faktisitesi yüzünden
içinde-var-olmamn belirli tarzları içine saçılmış ve hatta parçalanmıştır.
İçinde-var-olmanın bu tür tarzlarının çokça olmasına örnek
göstermek anlamında şunları sayabiliriz: bir şeyle uğraşıyor olmak, bir
şey üretmek, bir şeyi işlemek ve iyi halde bulundurmak, bir şeyi kullan­
58