Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

Dasein analizinden yararlanılarak açığa çıkarılan her şey, Dasein’ın
varoluş yapısı perspektifinden hareketle elde edilmiş olur. Onlar eksis-
tensiyaliteden hareketle belirlendikleri için Dasein'm söz konusu varlık
karakterlerine eksisLensiydiler diyoruz. Bunlar, Dasein olarak varolmayan
varolanlara özgü varlık belirlenimlerinden (onlara kategoriler
diyoruz) kesin biçimde ayırt edilmelidir. Burada kategori ifadesi, ontolojik
olarak birincil anlamda ele alınmakta ve anlamı bu şekilde sabitlenmektedir.
Eskiçağ ontolojisinde varlık tefsirinin örnek zemini dünya
içinde karşılaşılan varolanlardı. Söz konusu varolanlara erişim yolu
olarak noein ya da logos sayılmaktaydı. Varolanla burada karşılaşılmaktaydı.
Ancak bu varolanın varlığı, ayırt edici bir legein (görünür kılma)
içinde kavranabilir olmalıydı ki, böylece söz konusu varlık ne olarak
var olduğunu ve her varolanda zaten var olduğunu peşinen kavrayabilsin.
Varolanın müzakere (logos) edilmesi sırasında varlığa hep önceden
nutkedilmiş olmamıza kategoreisthai denir. Bu öncelikle şu anlama
gelir: alenen itham etmek, birisinin yüzüne karşı herkesin önünde
bir şey söylemek. Ontolojik olarak kullanıldığında bu terim şu demektir:
Bir varolan olarak hep var olduğu şeyi adeta o varolanın yüzüne
karşı söylemek, yani herkesin onu kendi varlığı içinde görebilmesini
sağlamak. [45] Böyle bir görme içinde görülenlere ve bu sayede görünür
kılınanlara kategoriai denir. Bunlar, îogos içinde çeşitli tarzlarda
müzakere edilip nutkedilmiş olan varolanların a priori belirlenimlerini
kapsarlar. Eksistensiyaller ile kategoriler, varlık karakterlerinin iki
temel imkanıdır. Onlara tekabül eden varolanlar, birbirinden farklı birer
birincil sorgulama tarzını gerekli kılarlar: Çünkü varolanlar ya birer
kim (varoluş) ya da birer ne’dir (en geniş anlamda mevcut olma).
Varlık karakterlerinin söz konusu iki hali arasındaki rabıtayı ele almak
ancak varlık sorusunun ufku aydınlığa kavuşturulduktan sonra mümkün
olabilmektedir.
Daha önce giriş bölümünde Dasein’m eksistensiyal analizinde ortaya
bir ödevin çıktığına işaret edilmiş ve bu ödevin kaçınılmazlığının bizatihi
varlık sorusununki kadar ivedi olduğu gösterilmişti: “insan nedir”
sorusu felsefi olarak müzakere edilecekse eğer, görünür kılınması
gereken o asıl a priori meydana çıkarılmalıdır. Dasein’m eksistensiyal
analizi her türlü psikoloji, antropoloji ve özellikle biyolojinin önünde
yer alır. Dasein’a ilişkin söz konusu olası araştırmalardan ayırıp sınırlandırılarak
eksistensiyal analizin konusu daha da kesin biçimde ihata
edilebilir. Aynı zamanda söz konusu analizin zarureti daha da nüfuz
edici biçimde kanıtlanabilir.
47