Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

can verme, herkesin karşılaştığı ve kamusal olarak yer alan bir hadiseye
dönüşüvermektedir. Burada karakterize edilen söz, ölümden hep cereyan
eden bir “hadise” diye söz etmektedir. Bu söz, ölümü zaten hep bir
“gerçeklik” olarak yansıtarak onun imkan karakterini, böylelikle de ona
ait olan irtibatsızlık ve atlatılamazlık momentlerim tamamıyla örtmektedir.
Böylesine bir müphemiyet içindeki Dasein, en zati kendiliğine ait
müstesna varlık imkanı bakımından herkes içinde kendini kaybedecek
hale gelir. Karşılık olarak herkes ona hak verir ve onun en zati ölümüne
yönelik varlığını örtme konusundaki ayartıhşmı artırır.1
Ölümden onu örterek kaçınma, hergünkülüğe o kadar inatçı biçimde
hakimdir ki, hep-beraber-olma içindeki “en yakınlarımız” dahi, “can
vermekte olana” ölümden kurtulacağım ve çok yakında yeniden ilgilendiği
dünyasının o sakin hergünkülüğüne geri döneceğini söyleyebilmektedir.
Hatta böylesi bir “itina-göstermeklik”, “can vereni” böylece
“teselli ettiğini” zannetmektedir. Bu ise, onu yeniden Dasein’a geri getirmeye
çalışmak olduğu halde, tam da onun en zati irtibatsız varlık imkanını
tamamıyla örtmekten başka bir işe yaramamaktadır. Böylelikle
herkes, ölümle ilgili sürekli bir teskin olunmayı temin etmiş olur. Ama
aslında bu, sadece [254] “can verene” değil, onu “teselli edene” de yönelik
bir girişimdir. Ve hatta vefat durumunda bile kamunun, ilgilene-
durduğu tasasızlığının bu hadise nedeniyle rahatsız edilmemesi ve huzursuzluğa
kapılmaması sağlanmaya çalışılmaktadır. Keza başkalarının
can vermesi, çoğu kere toplumsal bir zahmet, hatta bir münasebetsizlik
sayılmakta, kamunun da bundan korunmasına gayret edilmektedir.2
Dasein’ı kendi ölümü karşısında bir kenara iterek teskin etmeye çalışan
herkes, esasen ölüm karşısında herkesin nasıl bir tutum sergilemesi
gerektiğine ilişkin minvallerini sessizce sevk ve idare etmesini de mazur
gösterip hürmete layık hale getirir. Keza “ölüm hakkında düşünmek”
bile kamunun gözünde ödlekçe bir korku, kendi Dasein’ınm emniyetsizlik
içinde olması ve dünyadan esrarengiz bir kaçış denemesinde
bulunma sayılır. Herkes ölümden havf duyma cesaretini göstermeyelim diy
e elinden geleni ardına koym am aktadır. Herkesin kamusal tefsir manzumesinin
hakimiyeti, ölüme yönelik duruşumuzu belirleyecek olan bulunuşumuz
hakkında çoktan kararını vermiştir bile. Ölümden havf duyan
Dasein, kendisiyle karşı karşıya gelerek kendi atlatılamaz imkanına
tevdi olur. Oysa herkes, bu havfı tersine çevirmekte ve onu üzerimize
1) Krş. § 38, s. 177 vd.
2) “İvan îlyiç’in Ö lüm ü” adındaki öyküsünde L. N. Tolstoy, söz konusu “herkes ölecek”in yarattığı
sarsılma ve çöküş fenomenini teşhir etmiştir.
269