Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

tarihbilimin nesnesi olarak larih teorisi değil, sahih olarak tarihsel bakımdan
varolanın tarihsellik noktasında yorumlanmasıdır. Nitekim
Kant’ın “Saf Aklın Eleştirisi” başlıklı eserinin müspet kazanımı da zaten
onun [11] bir bilgi “teorisi” olmasında değil, doğaya aslen neyin
ait olduğunun ortaya çıkartılmasına yönelik atılan bir adım olmasındadır.
Kant’ın transendental mantığı, adı doğa olan inceleme sahasının
a priori inceleniş mantığıdır.
Lâkin böylesi bir soru sorma da (yani herhangi bir ontolojik yön ve
eğilime dayanmayan en genel anlamdaki ontoloji), bizatihi bir rehbere
ihtiyaç duyar. Müspet bilimlerin ontik soru sormalarına karşın ontolojik
soru sorma daha asli olduğu halde, varolanın varlığına yönelik araştırmalar
yapmakla yetinip, aslen varlığın anlamını irdelemeden geçiyorsa,
o da safiyane ve gayrişeffaf kalmak durumundadır. Nitekim çeşitli
varlık minvallerinin imkanlarının soyağacmı çıkarsamaya dayanmayan
bir kurgulama yolunu oluşturma işinin ontolojik ödevi, tam da, “günümüzde
Varlık’ kelimesiyle esasen ne demek istediğimiz” hakkında bir
önanlaşmaya gerek duymaktadır.
Dolayısıyla varlık sorusu; varolanları, şu veya bu şekilde varolanlar
olarak enine boyuna araştıran, bu sırada da hep belirli bir varlık anlayışı
içinde hareket eden bilimlerin mümkünlüğünün a priori koşullarını
amaçlamakla sınırlı olmayıp, özellikle ontik bilimlerin öncesinde yatan
ve onların temellerini atan ontolojilerin imkan koşullarını amaçlar. İslediği
kadar zengin ve girift bir kategoriler sistemine sahip olsun, bütün ontolojiler,
evvela varlığın anlamını yeterli ölçüde aydınlatm adıkça ve bu aydınlatma
işini temel görev olarak kavram adıkça esasen kör ve öz am acından
sapmış kalırlar.
Doğru biçimde anlaşılan bir ontolojik araştırma, varlık sorusuna on-
lolojik önceliğini tanıyacak ve saygıdeğer bir geleneğin yeniden canlandırılmasının
ya da halihazırda şeffaf olmayan bir sorunun teşvik edilmesinin
ötesine geçecektir. Ama varlık sorusunun önceliği, sadece bu
konusal-bilimsel öncelikle sınırlı değildir.
§ 4. Varlık Sorusunun Ontik Önceliği
Bilimi esasen, doğru önermelerden meydana gelen temellendirme
rabıtaları bütünü olarak belirlemek mümkündür. Oysa bu tanım ne
umdır, ne de bilimin asıl anlamını yansıtır niteliktedir. Bilimler insani
tutumlardan biri olduğundan, işbu varolanın (insanın) varlık minvaline
sahiptirler. Söz konusu varolana terminolojik bakımdan Dasein dil
i