Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

için belki örtülü kalacaktır ama, saat gerecinin kullanımı bile Dasein’m
zamansallığı üzerine temellenmektedir, çünkü kamusal bir zaman hesabının
mümkün kılınması anlamındaki saat de “doğal” saate göre ayarlanmak
zorundadır. Keza Dasein’m zamansallığıdır, şuradahğın açım-
lanmışlığı sayesinde, ilgilenilen zamanın tarihlendirilebilmesini mümkün
kılan. Doğayı keşfettikçe gelişen doğal saat anlayışımız, yeni yeni
zaman ölçüm imkanlarına yol açmakta, bunlar da güneşten ve ilgili gök
gözlemlerinden nispeten bağımsız kalabilmektedir.
Fakat “ilkel” bir Dasein bile, zamanı göğe bakarak okuma bağımlılığından
kendini belirli bir tarzda koparmış olmaktadır, çünkü güneşin
gökteki konumuna değil, her zaman el altında olan bir varolanın
bıraktığı gölgeyi zaman ölçümü için kullanabilmektedir. [416] Örneğin
bu, eskilerde kullanılan “gölge saati” gibi çok basit bir surette yapılabilmektedir.
Buna göre, hepimize eşlik eden kendi gölgemiz, güneşin
gökteki farklı yerlerine göre farklı suretlerde yere düşmektedir.
Gün içindeki farklı gölge boylarını “her zaman” ölçmek mümkün olabilmektedir.
Her birimizin vücut ve ayak boylan farklı da olsa, her ikisi
arasındaki oran belirli bir kesinlik derecesi içinde sabit kalmaktadır.
Örneğin ilgilenilecek bir buluşma söz konusuysa, bunun kamusal zaman
belirlenimi şu şekle sahip olabilmektedir: “Gölge şu kadar ayak
uzunlukta olduğunda şurada buluşalım”. Burada, en yakm çevreleyen-
dünyamızm çizdiği dar sınırlar içindeki hep-beraber-olmaklığımız,
açıkça dile getirilmemiş bile olsa, gölgenin uzunluğunun ölçüldüğü
“yerin” kutupsal yüksekliği bakımından aynı kabul edilmiş olmaktadır.
Dasein böyle bir saati yanında taşımak zorunda bile değildir, çünkü
o bir anlamda saatin ta kendisidir.
Kamusal güneş saatlerindeyse belirli bir gölge çizgisi, güneşin gökteki
hareketine ters olarak bir rakam şeridi üzerinde hareket etmektedir.
Bunu daha fazla tarif etmeye gerek yoktur. Peki ama, gölgenin rakam
şeridi üzerindeki yerine baktığımızda neden zaman gibisinden bir
şeyi bulmuş oluruz? Zira ne gölge, ne de sayısallaştırılmış şerit bizatihi
zamandır, aynı şekilde onlar arasındaki mekansal ilişki de zaman değildir.
“Güneş saatinden” veya herhangi bir cep saatinden doğrudan okuduğumuz
zaman nerededir acaba?
Zamanı okumak ne demektir? “Saate bakmak” sadece şu demek
değildir herhalde: el-altındaki-gerecin geçirdiği değişimleri izlemek
ve kolların konumlarını gözetlemek. Saati kullanırken saat kaç dediğimizde,
ister açık olsun ister değil, aslında şunu demiş oluruz. şimdi
saat şu; şimdi şunu yapma zamanı; şimdi değil, daha zamanı var; filan
441