Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

analizi, bir-şey-için-bakışsal mütalaanın ve onun olası modifikasyonlarının
oluşturduğu rehber dahilinde denenmelidir.
Bir-şey-için-bakışsal bakımdan bir gereç kullanılırken şunları söyleyebiliriz:
çekiç çok ağır veya çok hafif. “Bu çekiç ağır” cümlesi, ilgilenici
mütalaanın bir ifadesi olabilir ve şunu imleyebilir: çekiç hafif değildir,
bir başka deyişle, elle kullanımı sırasında kuvvet gerektirmektedir
ya da elle kullanımını zorlaştırmaktadır. Fakat aynı cümle şunu da ifade
edebilm ektedir: bir-şey-için-bakışsal olarak peşinen bir çekiç olarak
bildiğimiz [361] bu mevcut varolanın bir ağırlığı vardır, yani o, kütlesel
çekim “niteliğine” sahiptir: zemini üzerinde bir baskı yaratmaktadır:
uzaklaştırıldığında bu baskı ortadan kalkmaktadır. Bu minvalde anlaşılan
bir söz, bir gereç tündüğünün ve onun ilinti rabıtalarının beklentilendirici
hafızada tutuluşunun meydana getirdiği ufuk dairesi içinde
bulunmamaktadır artık. Söylenen sözler, “kütleli” bir varolanın bizatihi
sahip olduklarını nazarda tutarak söylenmiştir bu durumda. Böylelikle
nazara gelen, bir gereç olarak çekicin sahip olduğu bir şey olmayıp,
onun kütlesel çekim yasasına tabi olan cistnani bir nesne olmasından
ileri gelmektedir. Bir şeye, bir-şey-için-bakışsal olarak “çok ağır”
veya “çok hafif” dememizin artık burada herhangi bir “anlamı” kalmamaktadır.
Çünkü şu anda onunla karşılaştığımız varolan, onun üzerine
onu ilintilendirerek o varolan hakkında ağırdır veya hafiftir diye bir
“karara” varabilmek için bizzat kendinden bir şey vermemektedir.
Modifiye olan bu söz edişin ne-hakkmdalığı (yani ağır olan çekiç ifadesi)
ne olmuştur da dönüşmüştür? Çekici elle kullanmaktan vazgeçtiğimiz
için değil kuşkusuz, söz konusu varolanın gereç karakterinden
sarfı nazar ettiğimiz için de değil. Bunun nedeni, karşılaştığımız bu el-
altında-olana “yeni” bir bakış atmamızdır, onu bir mevcut-olan olarak
görmemizdir, Dünya-içindeki varolanlarla ilgilenici meşgul oluşu idare
eden varlık anlayışı bu noktada dönüşmüş olm aktadır artık. El-alunda-
olanlar hakkında bir-şey-için-bakışsal mütalaada bulunmak yerine onları
bir mevcut-olan olarak “telakki” etmekle bilimsel bir tutumu tesis
etmiş mi oluyoruz? Öyle ya, el-altında-olanları bilimsel araştırma ve belirlenimlerin
teması da yapabiliriz, örneğin tarihsel bir biyografi kapsamında
çevreleyen-dünyanın veya çevrenin araştırılması gibi. Hergünkü
el-altmda-olan gereç rabıtası (onun tarihsel oluşumu, değerlendirilmesi,
Dasein içindeki fiili rolü) ise iktisat biliminin konusu olabilmektedir.
Dolayısıyla belirli bir bilimin “objesi” olabilmek için bir el-altmda-
olanın kendi gereç karakterinden feragat etmesi şart değildir. O halde,
“şeylere dair” teorik tutumun tekvin olunması için varlık anlayışının
383